Wstęp

Kontrole celno-skarbowe stanowią istotny element systemu podatkowego i celno-skarbowego. W tym artykule przyjrzymy się przebiegowi, rodzajom kontroli, wynikom oraz kluczowym aspektom związanym z tą procedurą.

Spis treści:
1. Co robi Służba Celno-Skarbowa?
2. Co kontroluje Służba Celno-Skarbowa?
3. Ile trwa kontrola celno-skarbowa?
4. Jak przebiega kontrola celno-skarbowa?
5. Dokumentowanie czynności w toku kontroli
6. Kiedy kończy się kontrola celno-skarbowa?
7. Zakończenie kontroli i co dalej?
8. Czym jest kontrola podatkowa prowadzona przez Naczelnika Urzędu Skarbowego?
9. Czy wiesz, że możliwa jest kontrola na legitymację?
10. Co zrobić, jeżeli kontrola się właśnie rozpoczyna?

Co robi Służba Celno-Skarbowa?

Służba Celno-Skarbowa trudni się kontrolną przestrzegania przepisów prawa podatkowego i celnego związanych z m.in., prawidłowym stosowaniem przepisów prawa podatkowego, a w szczególności z przywozem i wywozem towarów, ograniczenia towarów oraz pobieraniem stosowanych opłat.

Od 1 marca 2017 r. w wyniku reformy administracji skarbowej doszło do wyodrębnienia dwóch rodzajów kontroli podatników. Pierwszym z nich jest kontrola podatkowa prowadzona przez Naczelnika Urzędu Skarbowego uregulowana w przepisach Ordynacji podatkowej.

Drugi rodzaj to kontrola celno-skarbowa, wykonywana na podstawie przepisów ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej.

Co kontroluje Służba Celno-Skarbowa?

Kontrola celno-skarbowa ma na celu przede wszystkim kontrolę przestrzegania przepisów prawa podatkowego. Ponadto kontrola celno-skarbowa swoim zasięgiem może obejmować również inne obszary takie jak np. przestrzeganie prawa dewizowego, celnego oraz innych przepisów w zakresie przywozu i wywozu towarów, a także regulujących urządzanie i przeprowadzanie gier losowych, posiadania automatów do gier hazardowych oraz przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Zakres prowadzonej kontroli jest bardzo szeroki i obejmuje tematykę zarówno z zakresu przepisów prawa podatkowego, jak i innych przepisów wykorzystywanych w ocenie ustawodawcy najczęściej do popełniania nadużyć i uszczuplania dochodów skarbowych.

Kontroli podlegają także, m.in.: stosowanie receptur towarów z refundacją wywozową i prawidłowość wypłaty refundacji wywozowanych. Postępowanie celne sprawdza także prawidłowość wypłaty refundacji przy produktach rolnych wywożonych do państw trzecich, a także przestrzegania przepisów z zakresu ochrony zdrowia zwierząt oraz bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego, ochrony roślin, środków ochrony roślin oraz jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, w zakresie należącym do właściwości Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Prowadzenie kontroli celno-skarbowej

Kontrola może być prowadzona w urzędzie celno-skarbowym, na przejściu granicznym czy w oddziałach celnych urzędów celno-skarbowych. Miejscem kontroli jest również w zależności od potrzeb siedziba kontrolowanego, miejsce prowadzenia lub przechowywania ksiąg rachunkowych oraz każde inne miejsce związane z działalnością kontrolowanego.

Ponadto ustawa o KAS wskazuje szczególne miejsca i przedmioty podlegające kontroli celno-skarbowej. Są to m.in. paliwa w zbiorniku przewozowym, produkcja i handel automatami do gier, przesyłki pocztowe, ruch drogowy.

Warto podkreślić, że szeroki jest nie tylko zakres właściwości rzeczowej, lecz także właściwości miejscowej. Urząd celno-skarbowy może wykonywać swoją kontrolę na obszarze całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Uprawnienia organów KAS są szczersze niż przewiduje prawo podatkowe. Urzędnicy pełniący funkcję w Urzędzie Cielno – Skarbowym ściśle współpracują z organami ściągania i mają szeroki zakres kontroli, np. kontrola celno–skarbowa i podatkowa może odbyć się z udziałem Policji, a także Straży Granicznej. Wszczęcie kontroli celno-skarbowej następuje z urzędu. Procedura kontroli celno-skarbowej w towarzystwie policji odbywa się też w towarzystwie określonych ras psów, które uskuteczniają wykrycie, m.in. nieoakcyzowanych lub nielegalnych towarów. Zgodnie z przepisami ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej są różne rodzaje kontroli celno- skarbowej. Funkcjonariusze kontroli celno-skarbowej działają w zakresie uprawnień ustawowych.

Pierwszym etapem kontroli celno-skarbowej jest jej wszczęcie na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli zaś datą rozpoczęcia kontroli jest dzień doręczenia upoważnienia podatnikowi.

Co ciekawe według danych podawanych przez Ministerstwa Finansów liczba kontroli celno-skarbowych stale wzrasta. Zwiększająca się liczba kontroli celno-skarbowych niewątpliwie wynika ze zautomatyzowania się systemu kontroli oraz stwarza większe ryzyko kontroli. Należy zauważyć, że kontrole celne mogą być prowadzone zarówno wobec osób fizycznych, osób prawnych, jak i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.

Ile trwa kontrola celno-skarbowa?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa kontrola powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu trzech miesięcy od jej rozpoczęcia. Wszczęcie kontroli celno – skarbowej wiąże zatem organy 3-miesięcznym terminem jej realizacji. Należy jednak pamiętać, że termin ten może zostać wydłużony przez organ z ważnych przyczyn. Przedłużając termin zakończenia postępowania celno-skarbowego organ kontroli wskazuje na przyczynę przedłużenia kontroli.

Warto zauważyć, że ustawa nie zawiera regulacji, która wskazywałaby na jakiś graniczny termin zakończenia postępowania celno-skarbowego w zakresie kontroli. Nie wykluczone są zatem sytuacje w których przedsiębiorca będzie kontrolowany przez długie miesiące a nawet lata.

Każdorazowo o zakończeniu kontroli celno – skarbowej lub niezakończenia i jej przedłużeniu zawiadamia się pisemnie kontrolowanego. Jeżeli objęcie kontrolą celno skarbową sprowadza do konieczności przedłużenia postępowania, to kontrolowany otrzymuje zawiadomienie wraz uzasadnieniem przyczyny wydłużenia terminu wraz wyznaczeniem kolejnego przewidywanego terminu zakończenia procesu.

Wynik kontroli celno – skarbowej nieodzownie stanowi moment stanowiący o zakończeniu kontroli celno-skarbowej.

Jak przebiega kontrola celno-skarbowa?

Przebieg kontroli celno-skarbowej w zależności od podmiotu objętego kontrolą może być różny. Dnia wszczęcia kontroli kontrolujący w ramach kontroli celno – skarbowej są uprawnieni, m.in. do żądania udostępnienia wskazanej dokumentacji, np. akt, ksiąg, sporządzanych ewidencji, archiwów, a nadto do sporządzania z nich kopii, odpisów i notatek.

Funkcjonariusze kontroli celno-skarbowej podczas czynności celno – skarbowych mając na uwadze objęcie kontrolą celno-skarbową podmiotu uprawnieni są do swobodnego wejścia, przebywania i przemieszania się po nieruchomości objętej kontrolą wraz z oględzinami, przeszukania, legitymowania tożsamości obecnych osób, przesłuchania podmiotu objętego kontrolą oraz świadków, zwrócenia się o wydanie opinii biegłych w niezbędnym zakresie, zabezpieczenia dowodów rzeczowych, badania i analizy towarów na potrzeby kontroli celno – skarbowej. W przypadku automatów do gier możliwe jest także przeprowadzenie rozeznania funkcjonowania urządzenia w drodze eksperymentu i doświadczenie. Zatem rodzaje kontroli celno-skarbowej mogą być różne. Do przeprowadzenia kontroli celno- skarbowej potrzebne jest upoważnienie odpowiednich pracowników. Tacy kontrolerzy celno-skarbowi upoważnieni do przeprowadzenia kontroli celno – skarbowej mogą, m.in. nałożyć zamknięcia na przedmiot objęty kontrolą.

Do dodatkowych uprawnień funkcjonariuszy urzędu służby Celno – Skarbowej zalicza się, m.in. przeszukanie osób. Konwoje, czy też przesyłki również kontroluje urząd celno-skarbowy. Rodzaje kontroli celno-skarbowej wynikają z charakteru indywidualnego podmiotu. Szczegółowy zakres kontroli celno-skarbowej reguluje ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej.  Objęcie kontrolą celno-skarbową nie przesądza o wykryciu nieprawidłowości.

Kontrolowany podczas dokonywania kontroli przez organy upoważnione na podstawie KAS ma obowiązek umożliwić dostęp do dokumentacji i innych zgromadzonych materiałów o których udostępnienie zwraca się organ, przedstawienie dokumentacji w języku polskim (jeżeli są sporządzone w języku obcym), wydania ów dokumentów oraz towarów za pokwitowaniem, umożliwić sporządzenie odpisów, kopii i dokonania innych czynności mających znaczenie dla prowadzonej kontroli, zapewnić odpowiednie warunki do prowadzenia czynności kontrolnych oraz udzielić wyjaśnień.

Podatnik, u którego prowadzona jest kontrola, powinien na żądanie organu umożliwić wstęp do siedziby oraz innych pomieszczeń firmy, lokalu mieszkalnego, umożliwić dokonanie oględzin, przesłuchania, w tym także pracowników podatnika i świadków, umożliwić pobranie próbek towarów. Kontrolujący ma także prawo do dokonania analizy i badania towarów, surowców i półproduktów. Przedsiębiorca u którego prowadzona jest kontrola powinien umożliwić wgląd w dokumenty, udzielić wsparcia technicznego, przedstawić na żądanie tłumaczenia dokumentów, przeprowadzić na żądanie spis z natury, udostępnić w niezbędnym zakresie środki łączności, zapewnić warunki do wykonywania czynności przez organ.

Pracownicy urzędu celno-skarbowego mogą również zatrzymać pojazd oraz wykonywać inne czynności zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Podobnie jest ze statkami. Dodatkowo pracownicy służby celno – skarbowej mają możliwość kontroli paliw, czy też pobierania próbek substancji.

Dokumentowanie czynności w toku kontroli

Każda kontrola celno skarbowa i podatkowa jest dokumentowana. Ustalenia kontroli celno-skarbowej  od dnia wszczęcia kontroli zamieszcza się w protokole, który obejmuje dane tj.: na temat zebranych i zabezpieczonych dowodów, oględzin, przesłuchania kontrolowanego i świadków, przeprowadzonego przeszukania osób i rzeczy, próbek substancji, czy też towarów. Na potrzeby kontroli celno skarbowej protokół musi obejmować czas i miejsce wykonania czynności kontrolnych, oraz przedstawiać dane osób, czy rzeczy poddanych kontroli.

W przypadku wykrycia nieprawidłowości również dochodzi do zaprotokołowania czynności. Protokół może powstać również z inicjatywy kontrolowanego na jego żądanie w przypadkach prawem przewidzianych. Podstawowa kontrola celno–skarbowa wiąże się z prowadzeniem akt kontroli ceno skarbowej w której gromadzone są wszystkie zebrane dokumenty, ustalenia kontroli celno-skarbowej, upoważnienia podmiotów sprawujących kontrolę, protokoły z kontroli celno-skarbowej oraz wyniki przeprowadzonej kontroli, które kończą postępowanie. Zatem do przeprowadzenia kontroli celno- skarbowej można podłużyć się również elektronicznymi nośnikami informacji. Akta kontroli mogą być prowadzone z wykorzystaniem systemów informatycznych.

Kiedy kończy się kontrola celno-skarbowa?

Dokumentowanie czynności kontrolnych jest niezbędnym elementem kontroli celno-skarbowej. Podstawowa kontrola celno-skarbowa kończy się z dniem wydania wyniku kontroli celno – skarbowej lub protokołu.

Zakończenie kontroli i co dalej?

Najbardziej pożądanym przez podatnika scenariuszem zakończenia kontroli celno-skarbowej jest brak stwierdzenia nieprawidłowości. W przypadku, gdy organ stwierdzi nieprawidłowości, podatnik ma możliwość dokonania korekty rozliczeń.

Jeżeli dojdzie do stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości odnoszących się do przepisów prawa podatkowego, to przy zakończenie kontroli podatkowej podatnik ma możliwosć sporządzenia korekty. Jeżeli podatnik nie dokona korekty lub organ nie uwzględni złożonej przez podatnika korekty wówczas dochodzi do przekształcenia kontroli w postępowanie podatkowe.

Zamiar wszczęcia kontroli podatkowej jest każdorazowo przedstawiany danemu podmiotowi. Jeżeli podmiot kontrolowany jest obowiązany do złożenia korekty deklaracji, a nie uczyni tego w terminie prawem przewidzianym lub dopuści się innych uchybień, to organ może zobowiązać podmiot do uiszczenia dodatkowego zobowiązania.

Czym jest kontrola podatkowa prowadzona przez Naczelnika Urzędu Skarbowego?

Kontrola rozliczeń podatkowych opiera się na weryfikacji rozliczeń podatników przez organy podatkowe, tak by Krajowa Administracja Skarbowa dysponowała aktualnymi informacjami, co do rozliczeń finansowych. Dopuszczalna jest korekta deklaracji podatkowej. Należy pamiętać, że możliwe są kontrole wstecz. Procedura podatkowa prowadzona jest na postawie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dziennik Ustaw 1960 Nr 30 poz. 168) oraz Ordynacji podatkowej. Ma ona na celu wyjaśnienie wszystkich wykrytych nieprawidłowości wobec podmiotu, którego dotyczy – w szczególności wysokości należnego podatku.

Kontrole wstecz mogą dotyczyć 5-ciu minionych lat. Należy pamiętać, że prawo podatkowe znajduje zastosowanie także w kwestiach nieuregulowanych przez przepisy ordynacji podatkowej. Kontrola rozliczeń podatkowych odbywa się na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 listopada 2023 r. Ordynacji podatkowej i jest to akt obowiązujący do 31 grudnia 2023 r. Według danych Ministerstwa Finansów liczba wykonywanych kontroli wciąż rośnie. Urzędy kontroli skarbowej ingerują w przeciwdziałanie praniu pieniędzy, ale nie tylko. Kontrola w przedsiębiorstwie może obejmować sprawdzenie, czy uiszczane są daniny wobec państwa.

Właściwy do przeprowadzenia postępowania podatkowego jest Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego. Wydaje on decyzje administracyjne od których przysługuje odwołanie. Przebieg kontroli podatkowej szczegółowo reguluje ordynacja podatkowa, podobnie jak organy podatkowe, miejsce kontroli, uprawnienia w zakresie kontroli, czy też obowiązki podlegające kontroli. Co do zasady, m.in. kontrola w przedsiębiorstwie, czy innym podmiocie nie powinna rozpocząć się wcześniej niż 7 dni przed doręczeniem zawiadomienia.

Czy wiesz, że możliwa jest kontrola na legitymację?

Kontrola na legitymację jest dopuszczalna tylko w szczególnych przypadkach dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia albo zabezpieczenia dowodów z nim związanych. Zazwyczaj organ kontroli rozpoczyna czynności w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Jeżeli mimo upływu terminu organ kontroli nie rozpocznie stosownych działań, powinien zawiadomić ponownie kontrolowanego. Podstawowe zasady przeprowadzania kontroli podatkowej regulują przepisy działu VI ordynacji podatkowej.

Co zrobić, jeżeli kontrola się właśnie rozpoczyna?

W pierwszej kolejności warto skontaktować się z adwokatem, który powinien dokonać analizy obszaru objętego kontrolą, a następnie wyspecyfikować tematy, które mogą być przedmiotem dalszych pytań. Dobrą praktyką jest także udzielanie krótkich i konkretnych odpowiedzi na wezwanie organu.

Warto też uzgodnić z pełnomocnikiem strategię na kontrolę podatkową gdyż od tego zależy dalsza współpraca z kontrolującymi, a także zakres udzielanych informacji i wynik kontroli. Dobrą praktyką jest także poinformowanie innych pracowników o wszczętej kontroli podatkowej i ograniczenie kontaktu kontrolujących z innymi pracownikami.

Jeżeli masz pytania lub potrzebujesz wsparcia prawnego napisz.

Kancelaria Pasternak LEGAL świadczy kompleksowe wsparcie w zakresie prawno-podatkowych aspektów związanych z prowadzeniem ich działalności gospodarczej. Prowadzenie przedsiębiorstwa wymaga nie tylko bezpieczeństwa od strony prawa cywilnego, karnego czy gospodarczego, ale również w zakresie prawa podatkowe, dlatego też w bieżącym doradztwie, w zależności od zlecenia skierowanego przez Klienta świadczymy również usługi związane ze skutkami prawno-podatkowymi związanymi z realizowanym przedsięwzięciem biznesowym, wyborem formy prowadzenia działalności, czy innych działań. Przepisy prawa podatkowe, zmieniają się w dość szybkim tempie, dlatego weryfikacja dotychczasowych rozwiązań czy strategii wydaje się być uzasadniona i winna być nieustanie analizowana.

• Więcej o działalności Pasternak LEGAL w zakresie doradztwa podatkowego kliknij tutaj.

Jeżeli chcesz otrzymać ciekawe informacje o nowościach, produktach, usługach, a nawet szkoleniach Pasternak LEGAL.

Subskrybuj Newsletter i  bądź na bieżąco

Zapisz się do Newslettera

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa.  Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.