W ostatnich latach popularność zdobywają wirtualne waluty, które coraz częściej pojawiają się nie tylko w opracowaniach naukowych (przeważnie w ekonomii), publikacjach prasowych czy informacyjnych, ale również zyskują coraz większą popularność w obrocie gospodarczym, niekiedy zastępując wręcz pieniądz w rozumieniu tradycyjnym.
Wirtualne waluty, a w tym kryptowaluty używane są w wielu „zakątkach świata” jako środki płatnicze czy wręcz jako forma inwestycji. Warto zaznaczyć, iż stale rośnie liczba transakcji dokonywanych przy pomocy kryptowaluty oraz liczba miejsc, gdzie sposób zapłaty np. Bitcoinem jest dopuszczalny. Przykładowo można wskazać, na coraz większą liczbę sklepów internetowych, portali społecznościowych, portali gier, gdzie płatności Bitcoinem są dopuszczalne, tworzone są również giełdy Bitcoin.
Dynamiczny rozwój wirtualnych walut stawia nas, uczestników obrotu, gospodarczego przed coraz to bardziej realną szansą stworzenia zupełnie nowego modelu pieniądza i płatności. Wirtualne waluty pozwalają bowiem na dokonywanie błyskawicznych płatności ponad granicami państw i poza ramami oficjalnych systemów płatniczych.
Status prawny krypto waluty jest raczej skomplikowany. W większości krajów na świecie nie ma konkretnych przepisów zakazujących wydobywania, kupowania lub handlu krypto walutami. Jednak nawet jeśli krypto waluty są legalne w posiadaniu, niekoniecznie mogą być akceptowane jako legalny środek płatniczy. Niektóre kraje wprowadziły nowe przepisy, które wyraźnie zezwalają na używanie i handel kryptowalutami, podczas gdy w innych krajach kryptowaluty zostały uznane za nielegalne z powodu możliwości prania pieniędzy przy użyciu tych walut.
Niezależnie jednak od powyższego popularyzacja wirtualnej waluty niesie ze sobą szereg zagadnień rewolucyjnych, nowych nie tylko dla systemów płatniczych, ale również dla prawa. Wirtualne waluty stwarzają bowiem szereg nowych zagadnień prawnych, których istnienia często nie byliśmy dotąd świadomi.
Jaki status prawny mają dziś kryptowaluty w Polsce?
Na dzień dzisiejszy wydaje się, że brak jest jednego aktu prawnego, który w sposób szczegółowy regulowałby w sposób całościowy i kompleksowy zagadnienia dotyczące kryptowalut. Wydaje się, iż zagadnienia związane z krypto walutami regulowane są przez różne ustawy, które mają zastosowanie z różnych przyczyn właśnie do krypto walut.
Mówiąc o statusie prawnym kryptowalut warto zwrócić uwagę na przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Według w/w ustawy wirtualna waluta została określona poprzez opis tego czym nie jest, i tak ustawa AML (ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu) wprowadza definicję waluty wirtualnej – według tej ustawy waluta wirtualna to cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:
- prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
- międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
- pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych;
- instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowym;
- wekslem ani czekiem.
Waluty wirtualne zaliczamy dziś do wartości majątkowych jednak nie posiadają one statusu pieniądza, czy prawnego środka płatniczego. Na chwilę obecną w Polsce użycie Bitcoina jako innego środka płatniczego niewątpliwie wymaga umowy społeczności, która go akceptuje. Bitcoin nie jest więc powszechnie uznawanym środkiem płatniczym pozwalającym na zapłatę nim w każdym miejscu i w każdym czasie. Bitcoin wciąż pozostaje nowym środkiem płatniczym, coraz powszechniej używanym w obrocie gospodarczym, niemniej jednak nie jest on jeszcze powszechnym środkiem płatniczym, którym mógłby zostać użyty w sposób nieograniczony jako surogat pieniądza.
Oznacza to mniej więcej tyle, że Polska, tak jak wiele innych państw, nie uznaje wirtualnych walut za ogólnoakceptowalny środek płatniczy czy też pieniądz elektroniczny, ale rozpatruje je w zakresie majątkowym. Przez co ich użycie jest prawnie dopuszczalne.
Adwokat Łukasz Pasternak jest autorem publikacji naukowych dotyczących m.in. waluty wirtualnej. Zapraszamy do zapoznania się z publikacją w/w autora “Kryptowaluta i pieniądz wirtualny jako przedmiot przestępstwa z art. 310 § 1 k.k.” opublikowanej na łamach czasopisma Prokuratura i Prawo.
Rodzaje walut wirtualnych
Komisja Nadzoru Finansowego publikowała w 2020 roku stanowisko w którym podzieliła kryptowaluty na kilka kategorii:
- niestabilne tokeny płatnicze (Bitcoin, BTC. czy Ether ETH.) Są to aktywa, których nie emituje ani nie gwarantuje żaden bank centralny. Nie są one także prawnym środkiem płatniczym ani walutą fiducjarną. Ponadto niestabilne tokeny płatnicze nie spełniają kryterium powszechnej akceptowalności, np. w punktach usługowo – handlowych.
- Stabilne tokeny płatnicze (stablecoiny). Są to tokeny, których wartość trwale związana jest z wartością „tradycyjnego” dobra pozostającego w obrocie, np. złota lub waluty oficjalnej (FIAT). Mogą one, przy zachowaniu dodatkowych wymogów przewidzianych w ustawie o usługach płatniczych, spełniać definicję pieniądza elektronicznego.
- Tokeny inwestycyjne. Aktualnie dużą popularnością cieszą się szeroko rozumiane kryptoaktywa, w tym właśnie tokeny inwestycyjne. Aktywa te przybierają cechy zbliżone do instrumentów finansowych i mogą charakteryzować się wysokim ryzykiem oraz wysoką zmiennością wartości m.in. z uwagi na fakt, że nie podlegają one regulacjom prawa krajowego ani unijnego. Przekazywanie inwestorom w trakcie nabywania tokenów jedynie wybranych informacji stanowi duży problem, ograniczać może bowiem świadome podejmowanie decyzji oraz ocenę ryzyka.
- Tokeny użytkowe. Tego typu aktywa są wydawane przez ich emitentów najczęściej w celu pozyskania finansowania na rozwój projektu. Inwestorzy otrzymują wówczas tokeny, które uprawniają ich do skorzystania z konkretnej usługi, towaru lub też rabatu.
Na rynku pojawiają się również tokeny łączące w sobie cechy wyżej opisanych tokenów (tzw. tokeny hybrydowe). Inwestorzy chcący ulokować swoje środki w takich tokenach powinni szczegółowo przeanalizować wszystkie potencjalne ryzyka związane z każdym z rodzajów hybrydowego tokenu.
Rodzaje portfeli na kryptoaktywa
Do najpopularniejszych zaliczyć można aplikacje mobilne, aplikacje komputerowe, portfele przeglądarkowe, portfele USB. Różnią się one od siebie przede wszystkim zasadami funkcjonowania oraz dostępnością.
Przyjazne kryptowalucie systemy prawne
Obecnie coraz więcej państw dopuszcza posługiwanie się kryptowalutą, jako instrumentem finansowym, biznesowym oraz zwykłym środkiem płatniczym. Mowa m.in. o takich Państwach jak : USA, Rosja, Chiny, Japonia, Kanada, czy Niemcy. W tych krajach za bitcoiny można kupić zarówno nieruchomość, jak i kawę w barze. Niektóre amerykańskie stany ułatwiają obrót wirtualnym pieniądzem, Salwador uznał bitcoiny za pełnoprawny środek płatniczy, a w Europie choćby Malta nie rzuca kłód pod nogi ludziom z kryptowalutą na koncie.
Pasternak LEGAL oferuje wsparcie prawne związane z założeniem Spółki czy Fundacji zarówno w Polsce jak i za granicą.
Rozważając możliwość rozpoczęcia biznesu związanego z kryptowalutami warto poznać nie tylko polskie ale również inne regulacje prawne, które mogą być przyjazne kryptowalutom.
KLIKNIJ I DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ – PASTERNAK LEGAL SPÓŁKI W POLSCE I ZA GRANICĄ
KNF i giełdy kryptowalut
W polskim systemie prawa nie funkcjonują przepisy zakazujące prowadzenia działalności w charakterze giełd lub kantorów kryptowalut (kantory walut wirtualnych), czy też handlu wirtualnymi walutami. Prowadzenie działalności związanej z wirtualnymi walutami nie zostało zakazane co oznacza, że jest legalne, niemniej jednak nie oznacza to całkowitej swobody w prowadzeniu określonej działalności w zakresie walut wirtualnych. Nie zostało również zakazane prowadzenie działalności w zakresie kopania waluty wirtualnej. Wykopanie wirtualnej waluty podobnie jak prowadzenie działalności w zakresie kryptowalut może podlegać nie tylko regulacjom na gruncie przepisów prawa gospodarczego czy cywilnego, jak i karnego, ale także przepisów prawa podatkowego. Status prawny kryptowaluty z uwagi na rozproszenie przepisów, które mogą odnosić się do regulacji tej sfery życia gospodarczego może wydawać się skomplikowany.
Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność w zakresie walut wirtualnych jest jak wskazano powyżej ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
Od 31 października 2021 r. działalność gospodarcza w zakresie walut wirtualnych stała się działalnością regulowaną.
Tytułem przykładu zauważyć należy, że podmioty zajmujące się:
- wymianą pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi,
- wymianą pomiędzy walutami wirtualnymi,
- pośrednictwem w tego typu wymianie,
- prowadzeniem rachunków instrumentów pochodnych (derywatów w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi)
-mają obowiązek zarejestrowania się w specjalnym rejestrze.
Podmioty zajmujące się zbyciem walut wirtualnych w sposób zawodowy, a w szczególności prowadzące giełdę krypto walut czy też kantory wymiany walut należą do podmiotów będących instytucjami obowiązanymi w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Na marginesie zauważyć należy, że nie tylko te podmioty zostały obowiązane do stosowania przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu.
Do podstawowych obowiązków instytucji obowiązanych należy:
- wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za wdrażanie obowiązków określonych w ustawie,
- sporządzenie „wewnętrznej” oceny ryzyka i jej aktualizacja,
- analiza i ocena ryzyka generowanego przez klienta oraz stosowanie wobec niego środków bezpieczeństwa finansowego, co powinno zostać udokumentowane,
- wprowadzenie wewnętrznej procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu
- wypełnianie obowiązku szkoleniowego,
- informowanie GIIF o przeprowadzanych transakcjach.
Należy pamiętać, iż za niedopełnienie tych obowiązków dostawcy usług związanych z krypto walutami jest zagrożone karą administracyjną m.in. karą pieniężną.
Dodatkowo prowadzenie działalności związanej z kryptowalutami, w opinii KNF, wiązać się może z wykonywaniem czynności będących przedmiotem regulacji prawnych, a to m.in. wiązać się może z obowiązkiem uzyskania stosownych zezwoleń lub wpisów do rejestrów, np. zezwolenia na świadczenie usług płatniczych.
W rezultacie działalność w zakresie walut wirtualnych, tak samo jak każdy inny przejaw działalności gospodarczej, musi się odbywać w pełnej zgodności z obowiązującymi przepisami prawnymi.
KNF zwraca uwagę, że podmioty prowadzące działalność w charakterze giełd i kantorów kryptowalut, które zostały wpisane na „Listę ostrzeżeń publicznych Komisji Nadzoru Finansowego”, w przekonaniu KNF mogły świadczyć klientom usługi płatnicze bez wymaganego zezwolenia KNF, co stanowi naruszenie art. 150 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych.
Giełdy kryptowalut
Giełdy Kryptowalut w Polsce nie posiadają jednej specjalnej regulacji, która by regulowała ich działalność.
Generalny Inspektor Informacji Finansowej zwraca uwagę na niepokojące zjawisko wykorzystywania obrotu wirtualnymi walutami w celu realizacji działań przestępczych, między innymi na proceder prania pieniędzy. O ile prowadzenie działalności w zakresie giełdy kryptowalut pozostaje legalne o tyle działalność dot. wymiany waluty wirtualnej w ramach giełdy winna odbywać się na określonych zasadach, w celu zapewnienia legalności tej działalności.
W pierwszej kolejności zauważyć należy, ze działalność giełd kryptowalut, podlega przede wszystkim regulacji ustawy o AML – z dnia 13 lipca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu i w związku z tym muszą wykonywać wszystkie obowiązki tam wskazane. Ponadto działalność giełd może podlegać pod regulacje związane z funkcjonowaniem rynku finansowego, czy też regulacje prawa podatkowego.
Powyższe prowadzi do wniosku, iż w Polsce rynek kryptowalut został poddany już swoistym regulacjom, a zatem podmioty prowadzące giełdy walut wirtualnych, kantory wymiany walut cyfrowych podlegają obecnie pewnym regulacjom prawnym. Polska tym samym dołączyła do grona państw, które zaczęły regulować sytuację prawną wirtualnej waluty.
Obrót walutami wirtualnymi – sprzedaż walut wirtualnych
Obrót walutą cyfrową, tudzież sprzedaż kryptowaluty może odbywać się w ramach kantoru walut wirtualnych, a także w ramach nie profesjonalnego obrotu.
Przychód ze sprzedaży walut wirtualnych podlega w Polsce opodatkowaniu. Ciekawym w tym miejscu zagadnieniem wydaje się być uzyskanie dochodu z tytułu sprzedaż wirtualnej waluty przez zagraniczny zakład podatkowy oraz nierezydenta, którzy jak się wydaje mogą nie zapłacić podatku w Polsce, niemniej jednak to zagadnienie wymaga szczegółowego odrębnego omówienia.
Sprzedaż walut wirtualnych a VAT
Do niedawna wirtualna waluta bitcoin wywoływała niemałe perturbacje w kwestii opodatkowania podatkiem VAT w państwach Unii Europejskiej. W obecnych regulacjach prawnych Polskie organy podatkowe również wypowiedziały się co do transakcji krypto walutami.
Podatek dochodowy od zbycia walut wirtualnych
Rozliczenia podatkowe kryptowalut to niewątpliwie problematyczne zagadnienie.
Nikogo pewnie nie zaskoczy fakt, że obecne regulacje prawne nakazują zapłaty podatku dochodowego. Konsekwencje dotyczące zbycia waluty na tzw. FIATy oraz zamiany jednej waluty na inną mogą być inne dlatego też warto zweryfikować swoje działania prawne również z perspektywy podatku dochodowego.
PIT, CIT w przypadku kryptowalut
Handel krytpowalutami rządzi się swoją specyfiką w aspektach podatkowych.
Różny będzie sposób ewidencjonowania dochodu w przypadku osoby fizycznej nie prowadzącej działalności oraz inny będzie również w przypadku profesjonalnego obrotu kryptowalutami. W przypadku podmiotów profesjonalnych sposób rozliczania i ewidencjonowania dla celów podatkowych zależy od rodzaju ksiąg podatkowych prowadzonych przez podatnika.
Podatnicy, którzy kopią lub zarabiają na handlu krypto walutami a także dokonują rozliczeń w walucie wirtualnej, powinny zachować szczególne zasady i dokumentować transakcje w szczególny sposób.
Podstawę do wyznaczenia kosztów uzyskania przychodów ze sprzedaży kryptowalut stanowią udokumentowane wydatki początkowe (poniesione bezpośrednio na zakup waluty wirtualnej) oraz koszty końcowe – związane ze zbyciem waluty wirtualnej, w tym udokumentowane wydatki poniesione na rzecz podmiotów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy AML/CFT – tj. giełdy kryptowalut.
Ustawodawca wprowadził dla inwestorów mechanizm, który pozwala dopisać nadwyżkę kosztów uzyskania przychodu do przyszłego roku podatkowego. Tym samym nadwyżka kosztów uzyskania przychodów nad przychodami z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej uzyskanymi w roku podatkowym powiększa koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej poniesione w następnym roku podatkowym. Takie rozwiązanie ma zadaje się zachęcić to śmielszego zarządzania swoim portfelem inwestycyjnym. Problem jednak polega na tym, że rynek kryptowalut jest bardzo niestabilny – a inwestycje w kryptowaluty niosą ze sobą bardzo wysokie ryzyko inwestycyjne.
Podatnik obowiązany jest rozliczyć w rocznej deklaracji podatkowej przychody i koszty uzyskania przychodów poniesione z tytułu transakcji kryptowalutami. Wszystkie koszty, jakie podatnik poniesie w danym roku podatkowym, będzie obowiązany wykazać w zeznaniu rocznym, niezależnie od tego, czy w tym samym roku uzyska przychód, czy też nie. Warto przy tym zauważyć, że jeżeli podatnik nabył kryptowaluty w roku 2019, a spieniężył w 2021, czyli wymienił je na prawny środek płatniczy, to w zeznaniu powinien ująć też wcześniejsze koszty nabycia.
Z ustawy o p.p.p i finansowania terroryzmu wynika, że jeżeli rezydent Polski osiąga dochody ze sprzedaży kryptowalut zarówno w Ojczyźnie jak i poza jej granicami, dochody te łączy się i od podatku obliczonego od tej sumy odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu za granicą.
W związku z faktem, iż działalność w zakresie walut wirtualnych, czy też uzyskanie dochodów z tytułu odpłatnego zbycia walut cyfrowych jest zagadnieniem specyficznym, nie typowym warto skonsultować zasady prowadzenia takiej działalności, lub inwestowania w waluty cyfrowe nie tylko z perspektywy regulacji prawa gospodarczego, ale również przepisów prawa podatkowego.
Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.
Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco
Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.
 |
Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa.
Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.
Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się. Kliknij .
