TEORIA DWÓCH KONDYKCJI – CO TO JEST?

Wstęp

Kredyt frankowy – teoria salda lub dwóch kondykcji – jak rozliczyć wzajemne roszczenia banku i kredytobiorcy? W procesach frankowych odpowiedź na powyższe pytanie ma kluczowe znaczenie dla ustalenia zasad na jakich mają zostać dokonane rozliczenia banku oraz kredytobiorcy w przypadku unieważnienia umowy kredytu, albowiem unieważnienie umowy kredytu rodzi konieczności dokonania rozliczeń umowy kredytu frankowego pomiędzy Stronami.

Przez długi czas sądy w przedmiocie rozliczeń stron prezentowały dwa zupełnie odmienne poglądy, co powodowało niepewność wśród kredytobiorców, gdyż trudno było przewidzieć jakie konsekwencje będą się wiązały dla konsumenta w przypadku wygrania sporu z bankiem. Choć w poprzednim okresie teoria dwóch kondykcji dominowała to w części orzeczeń dawano prymat przez sąd teorii salda (w ok. 20 % orzeczeń stosowano teorię salda).

Dziś z uwagi na orzeczenie Sądu Najwyższego wiemy, że Sąd Najwyższy opowiedział się za teorią dwóch kondykcji. Zdaniem SN spory związane z kredytem posiadającym abuzywne klauzule, co skutkuje stwierdzeniem nieważności umowy frankowej powinny być rozwiązywane przy zastosowaniu teorii dwóch kondykcji. Pomimo tego, że dziś mamy jednoznaczne stanowisko SN co do sposobu rozliczenia nieważnej umowy kredytowej, w praktyce jednak okazuje się, że nadal nie jest to najbardziej optymalne rozwiązanie dla kredytobiorcy.

W uchwale III CZP 11/20 z dnia 16 lutego 2021 r. Sąd Najwyższy orzekł, że “Stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu”. Co oznacza to dla kredytobiorców?

Powyższa Uchwała Sądu Najwyższego jest konsekwencją zadanego pytania o następującej treści:

““Czy w świetle art. 405 k.c. i art. 409 k.c., w przypadku uznania umowy kredytu indeksowanego za nieważną na skutek zawarcia w niej klauzul abuzywnych, gdy bezpodstawne wzbogacenie ma miejsce po obu stronach umowy, kredytobiorca może skutecznie domagać się od banku zwrotu świadczenia w postaci rat kapitałowo-odsetkowych zapłaconych w walucie polskiej lub w walucie obcej, w sytuacji gdy nie doszło do zwrotu przez kredytobiorcę wypłaconej przez bank kwoty kredytu w nominalnej wysokości?”

Zacznijmy zatem od początku.

 

Spis treści:
1. Teoria salda – na czym polega?
2. Teoria dwóch kondykcji – na czym polega?
3. Przedawnienie roszczeń konsumenta
4. Przedawnienie roszczeń konsumenta
5. Konsekwencje Uchwały Sądu Najwyższego dla umowy kredytu we frankach

 

 

Teoria salda – na czym polega?

Dla Stron umowy kredytu stwierdzenie przez Sąd nieważności umowy kredytu wywiera kilka skutków:

  • skutkuje potwierdzeniem nieważności zobowiązania;
  • rodzi obowiązek rozliczenia Stron z otrzymanych świadczeń.

Skutek dla banku – wszystkie pobrane od kredytobiorcy przez bank kwoty tytułem spłaty kredytu oraz inne opłaty powinny zostać zwrócone, zaś kredytobiorca powinien zwrócić równowartość otrzymanego kredytu.

Teoria salda zakłada, że przypadku stwierdzenia nieważności umowy zwrotu świadczenia powinien dokonać tylko ten podmiot, który uzyskał więcej od drugiej strony, niż sam świadczył na jej rzecz. W sprawach dotyczących kredytów stosowanie tego sposobu wzajemnych rozliczeń skutkowało, tym, że w rozliczeniu nieważnej umowy kredytowej, kredytobiorca może skutecznie domagać się od banku zwrotu części wpłaconych pieniędzy, tylko w sytuacji, gdy do banku przekazał więcej środków, niż otrzymał w ramach uzyskanego kredytu. W takim przypadku, roszczenia kredytobiorcy ograniczone były do tego, że zasądzono na rzecz Konsumenta różnicę pomiędzy tym co otrzymał z banku, a tym co rzeczywiście do banku wpłacił. Innymi słowy w przypadku teorii salda jeżeli kredytobiorca nie wpłacił na rzecz banku więcej niż uzyskany kredyt, nie będzie posiadał w ogóle roszczenia o zwrot środków.

Teoria dwóch kondykcji – na czym polega?

Teoria dwóch kondykcji stanowi natomiast, że roszczenia Stron (banku i konsumenta) są odrębne i mogą być one dochodzone niezależnie od siebie.

Teoria dwóch kondykcji polega na tym, że każda ze stron ma własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia: bank o zwrot kwoty wypłaconego nominalnie kredytu, a kredytobiorca o zwrot świadczeń spełnionych na rzecz banku. Stwierdzenie, że świadczenie spełnione przez kredytobiorcę jest nienależne, oznacza, co do zasady, tyle, że podlega ono zwrotowi nawet w przypadku, kiedy kredytobiorca jest jednocześnie dłużnikiem banku.

W powyżej wskazanej sprawie Sąd Najwyższy orzekł na korzyść konsumentów oraz potwierdził, że sprawy związane z abuzywnymi umowami kredytu (w tym w przypadku umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej) powinny być unieważniane przy zastosowaniu teorii dwóch kondykcji.

Rozliczenie nieważnej umowy o kredyt frankowy w oparciu o tę zasadę powoduje więc, że na rzecz kredytobiorcy sąd zasądza całą dochodzoną kwotę, która z reguły stanowi sumę wszystkich opłat i rat wpłaconych do banku, niezależnie od wysokości udzielonego kredytobiorcy kredytu oraz od tego, czy zobowiązanie zostało w całości spłacone.

Roszczenia stron kredytu mogą podlegać wzajemnym potrąceniom. Co w zależności od konkretnego wypadku może skutkować np. obowiązkiem banku zwrotu spełnionych przez konsumenta świadczeń, w szczególności kwoty wpłaconego kredytu czy innych opłat w wysokości pomniejszonej o kwotę wypłaconego kredytu.

Sąd Najwyższy jednoznacznie opowiada się za możliwością zastosowania przez bank prawa do zatrzymania otrzymanego świadczenia dopóki kredytobiorca nie zaoferuje swojego świadczenia.

 

 

Przedawnienie roszczeń banku

Początek biegu terminu przedawnienia roszczeń banku należy liczyć dopiero od dnia, w którym konsument definitywnie, świadomie, wyraźnie i swobodnie oświadczył, że chce skorzystać z sankcji nieważności.

 

Przedawnienie roszczeń konsumenta

Przedawnienie roszczenia restytucyjnego konsumenta nie może rozpocząć biegu – zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – zanim konsument dowiedział się lub, rozsądnie rzecz ujmując, powinien dowiedzieć się o niedozwolonym charakterze postanowienia.

 

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.

Bezpłatna analiza sprawy – sprawdź

Wypełnij formularz, a my skontaktujemy się z Tobą, celem omówienia Twojej sprawy. Odpowiadamy szybko – sprawdź !

PASTERNAK LEGAL - RODO A EMAIL - DANE OSOBOWE W ROZUMIENIU RODO

Konsekwencje Uchwały Sądu Najwyższego dla umowy kredytu we frankach

  • możliwość dochodzenia przez Strony całości świadczeń wzajemnych
  • ustalenie terminów przedawnienia roszczeń Stron

 

Zapraszamy do zapoznania się z naszymi wcześniejszymi wpisami, w których poruszamy kwestie dotyczące kredytów frankowych:

 

Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.

Subskrybuj Newsletterbądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Łukasz Pasternak - ADWOKAT

 

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa. Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.

 

Uchwała Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2022 roku w sprawie umowy kredytu frankowego (III CZP 40/22)

Wstęp

Polskie sądy od kilku lat zalewa duża ilość pozwów wnoszonych przez kredytobiorców mających kredyty frankowe. Coraz częściej dochodzi do unieważnienia umowy kredytu bądź do likwidacji zapisanej w kontrakcie klauzuli indeksacyjnej.

  • Czym są kredyty indeksowane we frankach szwajcarskich oraz denominowane – pisaliśmy w tym wpisie – kliknij i zobacz

Najnowsza uchwała SN z 28 kwietnia 2022 roku w sprawie kredytu frankowego stanowi do zdecydowane wsparcie dla frankowiczów.

https://pasternaklegal.pl/uchwala-sadu-najwyzszego-z-28-kwietnia-2022-roku-w-sprawie-umowy-kredytu-frankowego-iii-czp-40-22/

Spis treści:
1. Izba Cywilna Sądu Najwyższego wydała orzeczenie odpowiadające na następujące pytanie?
2. Orzeczenie Sądu Najwyższego – odpowiedź na powyższe pytanie
3. Jakie skutki ma Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie kredytu indeksowanego?
4. Co jeszcze wynika z Uchwały SN?
5. Tabele kursowe są podstawą do unieważnienia umowy kredytu CHF
6. Wyroki SN w sprawach kredytów frankowych
7. PASTERNAK LEGAL – FRANKOWICZE

 

 

Izba Cywilna Sądu Najwyższego wydała orzeczenie odpowiadające na następujące pytanie:

“Czy w świetle art. 3531 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 i 2 ustawy z 29.08.1997 r. – Prawo bankowe – w wersji sprzed nowelizacji ustawą z dn. 29.07.2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, zgodne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej są zapisy umowy i stanowiącego jej część regulaminu, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego określenia kursu waluty (bez odniesienia do obiektywnych i weryfikowalnych kryteriów), która została wskazana, jako właściwa do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości poszczególnych rat kredytu i ich zaliczenia na poczet zobowiązania kredytowego?”

Orzeczenie Sądu Najwyższego – odpowiedź na powyższe pytanie:

“Sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej są postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu. Postanowienia takie, jeśli spełniają kryteria uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne, nie są nieważne, lecz nie wiążą konsumenta w rozumieniu art. 3851 k.c.”

 

https://pasternaklegal.pl/uchwala-sadu-najwyzszego-z-28-kwietnia-2022-roku-w-sprawie-umowy-kredytu-frankowego-iii-czp-40-22/

 

Jakie skutki ma Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie kredytu indeksowanego?

Uchwała ma ogromne znaczenie dla rozwoju prawa, a przede wszystkim praktyki sądowej w sprawach dotyczących kredytów indeksowanych oraz denominowanych w walucie obcej, w tym wytyczenia nowych kierunków orzeczniczych w sprawach, w których kredytobiorcy nie przysługuje status konsumenta. Odpowiedź Sądu Najwyższego na w/w zagadnienie jest szczególnie istotne, mając na względzie, że zarzut nieważności umowy kredytu jako sprzecznej z ustawą – jest zarzutem uniwersalnym – niezależnym o tego, czy kredytobiorca zostanie zakwalifikowany, jako konsument, czy też jako przedsiębiorca (frankowicz przedsiębiorca). Rozstrzygnięcie co istotne odnosi się do wszystkich kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt w chf również frankowiczów przedsiębiorców. Rozszerzenie interpretacji dot. w/w przepisów prawa na frankowiczów przedsiębiorców może przyczynić się do wzrostu spraw kierowanych do sądów również przez frankowiczów przedsiębiorców.

Jak wskazuje treść uzasadnienia uchwały SN, Sąd Najwyższy uznał, iż przepisy przepis art. 385k.c. stanowi przepis szczególny wobec przepisu art. 58 k.c., a zatem w przypadku konsumentów wyjątkowo sankcja nieważności ustępuje przed sankcją bezskuteczności i brakiem związania wzorcem umownym. Regulacje zawarte art. 3851– 385k.c. stanowią element szerszego systemu ochrony konsumentów przed wykorzystywaniem przez przedsiębiorców silniejszej pozycji kontraktowej. SN orzekł, że konsumenta nie przysługuje, należy przyjąć, iż zastosowanie znajdzie właśnie art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 353k.c., biorąc pod uwagę, iż wedle Sądu Najwyższego ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego narusza jego istotę, gdy wprowadza do stosunku zobowiązaniowego element nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej strony, bez odwołania do jakichkolwiek obiektywnych kryteriów, zakreślających granice swobody jednej ze stron.

tym samym pojawia się szansa dla frankowiczów przedsiębiorców chcących dochodzić ustalenia nieważności umowy kredytu.

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.

 

Bezpłatna analiza sprawy – sprawdź

Wypełnij formularz, a my skontaktujemy się z Tobą, celem omówienia Twojej sprawy. Odpowiadamy szybko – sprawdź !

PASTERNAK LEGAL - RODO A EMAIL - DANE OSOBOWE W ROZUMIENIU RODO

Co jeszcze wynika z Uchwały SN?

Tabele kursowe są podstawą do unieważnienia umowy kredytu CHF

Izba Cywilna Sądu Najwyższego orzekła, że tabele kursowe są podstawą do unieważnienia umowy kredytu

Treść uzasadnienia Sądu Najwyższego prowadzi do wniosku, że niedopuszczalna jest taka praktyka banku, która dopuszczałaby ustalanie salda zadłużenia w sposób jednostronny, dyskrecjonalny. Powyższe stanowi naruszenie zasad prawa cywilnego i godzi w interes kredytobiorcy, czyli zobowiązanego. W związku z powyższym należy uznać, że tam, gdzie występowały tak zwane tabele kursów, a banki nie opierały się na kursie oficjalnym ustalanym przez NBP, tylko korzystały z niejasnych wskaźników, to taka umowa jest nieważna.

 

Klauzule niedozwolone

Sąd Najwyższy odniósł się także do klauzul abuzywnych. W myśl uchwały postanowienia takie nie wiążą frankowicza, natomiast niezbędne jest uznanie ich za nieważne.

Zapraszamy do zapoznania się z wpisem dotyczącym tego czym jest nieważność kredytu frankowego – znajdującym się na naszym blogu – link poniżej.

 

Wyroki SN w sprawach kredytów frankowych

W sprawach frankowiczów Sądy wypowiadały się wielokrotnie, wielokrotnie rozpoznając sprawy na korzyść frankowiczów. Tytułem przykładu można przywołać poniżej następujące orzeczenia przykładowo w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 r. (sygn. akt III CSK 159/17), SN uznał za abuzywne zapisy umów kredytowych w zakresie indeksacji odwołujące się do kursów walut określonych w bankowej tabeli. Jednocześnie Sąd Najwyższy zakazał uzupełniania umowy po wyeliminowaniu z niej kwestionowanych postanowień oraz nie wykluczył stwierdzenia nieważności umowy w całości.

Przedawnienie roszczeń

Z treści orzeczenia SN z dnia 7 maja 2021 r. wynika, że początek biegu terminu przedawnienia roszczeń konsumenta rozpoczyna swój bieg z momentem dowiedzenia się przez niego o istnieniu w umowie klauzuli niedozwolonej, zaś przedawnienie roszczeń banku biegnie od stwierdzenia nieważności umowy.

 

Wejdź na stronę Pasternak LEGAL dedykowaną sprawom frankowym i sprawdź jak wygląda postępowanie w sprawach frankowych.

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.

 

Bezpłatna analiza sprawy – sprawdź

Wypełnij formularz, a my skontaktujemy się z Tobą, celem omówienia Twojej sprawy. Odpowiadamy szybko – sprawdź !

PASTERNAK LEGAL - RODO A EMAIL - DANE OSOBOWE W ROZUMIENIU RODO

 

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE: 

CZY JEST MOŻLIWE UNIEWAŻNIENIE KREDYTU?

KLAUZULE NIEDOZWOLONE W UMOWIE O KREDYT

ZMIANA STÓP PROCENTOWYCH A WZROST RATY KREDYTU

FRANKOWICZE – KTO TO?

KREDYT WE FRANKACH – O CO CHODZI?

REKLAMACJA W SPRAWIE KREDYTU FRANKOWEGO

TEORIA DWÓCH KONDYKCJI – CO TO JEST?

 

 

Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Łukasz Pasternak - ADWOKAT

 

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa. Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.

Download file
1