ZAPISY NIEDOZWOLONE W UMOWACH FRANKOWYCH – CZYLI KLAUZULE ABUZYWNE

Wstęp

W umowach kredytowych mogą występować klauzule niedozwolone umowne, czyli klauzule abuzywne a inaczej zwane niedozwolone postanowienia umowne. W umowach kredytu hipotecznego związanego z frankiem klauzule abuzywne są podstawą do unieważnienia kredytu frankowego. Klauzule te można znaleźć zarówno w umowie kredytu indeksowanego jak i umowie kredytu denominowanego.

Klauzule niedozwolone znajdujące się we wzorcach umownych stosowanych przez banki zostały już wielokrotnie wykazane przez polskie orzecznictwo oraz instytucje takie jak UOKiK oraz Rzecznik Finansowy. Jeżeli umowa frankowicza zawiera niedozwolone klauzule przeliczeniowe, to umowa jest nieważna, a bank powinien zwrócić kredytobiorcy pobierane raty i pozostałe płatności z tytułu wykonywania kredytu.

Wobec powyższego, podstawowym argumentem w sporach powstałych w przypadku kredytu frankowego jest wskazywanie na obecność w umowach kredytów frankowych klauzul niedozwolonych.

Spis treści:
1. Niedozwolone klauzule w umowach frankowych
2. Klauzule abuzywne w umowach kredytowych — status konsumenta
3. Konsekwencje stosowania klauzul niedozwolonych
4. Co możesz zrobić jeśli w umowie frankowej masz klauzule abuzywne?
5. Klauzula skutkująca nieważnością całej umowy
6. Skutek podważenia klauzuli indeksacyjnej<
7. Co się stanie jeżeli pomimo stwierdzenia nieważności umowy kredytu bank nie wypłaci zasądzonej kwoty?
8. PASTERNAK LEGAL – FRANKOWICZE

Niedozwolone klauzule w umowach frankowych

Regulacje w zakresie niedozwolonych postanowień umownych, zwanych inaczej klauzulami abuzywnymi, zawarte zostały w Kodeksie cywilnym, do tych przepisów powinien więc kredytobiorca w pierwszej kolejności sięgnąć jeśli chce się dowiedzieć jak definiowane są te zapisy i co one dla niego oznaczają, jeżeli zawarte zostały w jego umowie kredytowej.

Podstawowa regulacja dotycząca klauzul niedozwolonych zawarta jest w art. 385¹ Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z treścią § 1 tego przepisu, przepis określa jakie cechy muszą zostać spełnione, żeby postanowienie umowne mogło zostać uznana za niedozwolone (abuzywne). Przepis mówi tak:

“§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny”

Klauzule abuzywne w umowach kredytowych — status konsumenta

Pierwszą cechą, jaką powinna wykazać osoba, powołująca się na istnienie klauzul abuzywnych w umowie, jest posiadanie statusu konsumenta. Definicja konsumenta zawarta jest w art. 22¹ KC, w którym:

“Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.”

Nawiązując zatem do powyższej definicji, konsumentem jest się wtedy, gdy np. mieszkanie nabywamy w celu zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych, samochód do użytku rodziny, czy meble do salonu, a nie biura.

Konsekwencje stosowania klauzul niedozwolonych

Konsekwencje stosowania przez banki klauzul niedozwolonych w umowach o kredyt denominowany lub indeksowany do CHF dzisiaj są już powszechnie znane. W przypadku stwierdzenia przez sąd klauzuli skutkującej nieważnością umowy, bank zwraca nienależne świadczenie (w tym prowizje, opłaty odsetki) W takiej sytuacji sąd stwierdza, że umowa jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięta bezskutecznością na korzyść konsumenta.

Co możesz zrobić jeśli w umowie frankowej masz klauzule abuzywne?

Odnosząc powyższe do kredytów hipotecznych udzielanych w “walucie CHF”, niedozwolone postanowienia zawarte w tych umowach powodują, że w przeważającej większości umowy te są obecnie unieważniane, odfrankowienia również jednak się zdarzają, lecz rzadziej.

Stwierdzenie nieważności umowy następuje wówczas, gdy sąd uzna iż zawarta kredytu w “walucie obcej” jest sprzeczna z ustawą albo ma na celu obejście ustawy.

Nieważna jest również czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli natomiast nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Gdy jednak kredytobiorca nie jest zainteresowany unieważnieniem umowy kredytowej, gdyż konsekwencje z tego płynące są dla niego zbyt dalekie, stwierdzenie abuzywności określonych zapisów umowy, powoduje, że są one z umowy eliminowane. W takim wypadku należy rozważyć odfrankowienie umowy, czyli usunięciem z niej zapisów niedozwolonych, taka umowa w pozostałym zakresie nadal jednak obowiązuje, lecz kredytobiorca nie ponosi już ryzyka dotyczącego wahania kursów waluty, które wynikało z niedozwolonych zapisów.

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.

Bezpłatna analiza sprawy – sprawdź

Wypełnij formularz, a my skontaktujemy się z Tobą, celem omówienia Twojej sprawy. Odpowiadamy szybko – sprawdź !

Klauzula skutkująca nieważnością całej umowy

Nieważność zawartej z bankiem umowy kredytu o kredyt denominowany, umowy kredytu indeksowanego, umowy kredytu złotówkowego bądź umowy kredytu hipotecznego doprowadzi do sytuacji, w której umowa kredytu straci swoją moc prawną. Kredytobiorca nie jest zobowiązany dalej uiszczać rat kredytu, a bank nie może domagać się dalszy spłat rat. Skoro umowa kredytowej jest nieważna to również wszelkie świadczenia wykonane na mocy unieważnionej umowy kredytowej są nieważne. W praktyce oznacza to, że kredytobiorcy po unieważnieniu umowy kredytu zaczynają przysługiwać roszczenie o zwrot wpłaconych rat kredytowych oraz wszelkich świadczeń przekazanych na mocy umowy kredytu. Bank w przypadku stwierdzenia nieważności takiego kredytu może od kredytobiorcy zażądać zwrotu kapitału kredytu jaki został udzielony na mocy unieważnionej umowy kredytu z pominięciem oprocentowania, marży. prowizji oraz innych elementów swojego wynagrodzenia.

Przykład: Pan Jan w 2008 roku zawarł z bankiem umowę kredytu frankowego na 20 lat. Kredyt indeksowany był do waluty CHF. Bank udzielił kapitału w wysokości 500.000 zł. Do 2028 roku Pan Jan spłacając umowę kredytu wraz z odsetkami oraz marżą zobligowany byłby uiścić kwotę 700.000 zł. W roku 2020 Pan Jan spłacił na rzecz banku łączną kwotę 450.000 zł. W 2020 roku Sąd Okręgowy rozpoznając powództwo Pana Jana o unieważnienie kredytu frankowego, oraz o zapłatę, stwierdził w wydanym wyroku. że umowa kredytu jest nieważna w całości. Sąd Okręgowy w wyroku orzekł o nieważności umowy kredytu oraz jednocześnie zasądził na rzecz Pana Jana zwrot kwoty 450.000 zł.  Pan Jan po uprawomocnieniu wyroku może żądać od Banku zwrotu 450.000 zł. Jednocześnie bank ma roszczenie wobec byłego kredytobiorcy o zwrot kwoty kapitału w wysokości 500.000 zł. Od chwili unieważnienia umowy frankowej, którą umowę kredytu strony zawarły, jak i unieważnienia kredytu frankowego Pan Jan nie musi spłacać już dalszych rat kredytowych. Finalnie w takiej sytuacji Pan Jan musi oddać na rzecz banku jedynie kwotę 50.000 zł, jednocześnie nie musi spłacać umowy kredytu przez następne 8 lat.

W przypadku unieważnienia umowy kredytu np. w 2025 roku i przyjmują, że do tego czasu spłacił na rzecz banku łączną kwotę 625.000 zł. To, jeśli wyrok o stwierdzenie nieważności zapadłby dopiero teraz, to bank finalnie musiałby oddać na rzecz Pana Jana kwotę 125.000 zł (625.000 kwota kredytu spłaconego – 5000.000 zł kwota udzielonego kredytu, a pan Jan nie musi spłacać dalszych rat kredytu i nastąpiło unieważnienie kredytu frankowego.

Jeśli stwierdzona zostanie nieważność umowy kredytowej, bank i kredytobiorca muszą zwrócić sobie wzajemnie to, co nawzajem sobie świadczyły. Tytułem przykładu należy zauważyć, że w przypadku unieważnienia kredytu frankowego, bank będzie musiał oddać Frankowiczowi wszystkie wpłacone przez niego środki (raty wraz z odsetkami, ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, prowizje) i dopiero później będzie mógł wystąpić do Frankowicza o zwrot kwoty kredyty, ale tylko tej z dnia jego wypłaty. Unieważnienie zawartej umowy rodzi zatem daleko idące konsekwencje. Dlatego też Unieważnienie zawartej umowy, jest kwestią z którą bank stara się walczyć za wszelką cenę. Jeszcze do niedawna, gdy korzystnych wyroków dla kredytobiorców frankowych było znacznie mniej, banki nie podejmowały działań przeciwko swoim klientom. Obecnie banki starają się podnosi różnego rodzaju roszczenia przed sądem.

• Czy jest możliwe unieważnienie umowy kredytu

Zawarcie w umowie kredytowej niedozwolonych klauzul powoduje więc, że sądy coraz częściej uznają, iż tak zawarta umowa jest sprzeczna z prawem, lub że strony nie zawarłyby umowy, gdyby umowa nie zawierała klauzul walutowych (a to one przede wszystkim uznawane są za niedozwolone postanowienia), dlatego też stwierdzenie nieważności umowy jest możliwe zarówno w przypadku kredytów denominowanych, jak i indeksowanych

Skutek podważenia klauzuli indeksacyjnej

Trybunał przyznał, że w przypadku umowy kredytu indeksowanego do CHF na okres 40 lat kredytodawca nie może przewidzieć dokładnie zmiany obciążenia finansowego, jakie może pociągnąć za sobą mechanizm indeksacji przewidziany w umowie.

W wyniku podważenia klauzuli indeksacyjnej dochodzi do przekształcenia kredytu w CHF w kredyt złotowy, czyli do tzw. odfrankowienia kredytu (nieważność częściowa umowa). Z umowy zostaje wyeliminowany mechanizm indeksacji, a strony są związane umową kredytu frankowego w pozostałym zakresie.

Wiąże się to m.in. z obowiązkiem zwrotu przez bank nadpłaconych rat kredytu frankowego do 10 lat wstecz.

Drugim możliwym rozwiązaniem jest stwierdzenie nieważności kredytu frankowego w całości w przypadku uznania przez sąd, że po wyeliminowaniu z umowy niedozwolonych zapisów nie da się jej wykonywać dalej.

Co się stanie jeżeli pomimo stwierdzenia nieważności umowy kredytu bank nie wypłaci zasądzonej kwoty?

W przypadku stwierdzenia, że w umowie znajdują się klauzule abuzywne, uznać należy, że nie wiążą one konsumenta.

Skutkować to może w dwojaki sposób: trwaniem umowy bez klauzul abuzywnych albo jej unieważnieniem. Przenosząc to na kanwę umów frankowych, otrzymamy odpowiednio tzw. „odfrankowienie” bądź unieważnienie umowy frankowej.

W przypadku unieważnienia kredytu walutowego (umowy kredytu CHF), umowa taka jest traktowana jakby w ogóle nie istniała, a bank może zostać zobowiązany do zapłaty określonej kwoty na rzecz kredytobiorcy kredytu. W przypadku braku zapłaty przez bank zasądzonej przez Sąd kwoty – konieczne może okazać się wszczęcie postępowania mającego na celu przymusowe dochodzenie należności względem banku – przez kredytobiorcę kredytu.

Sprawdź, czy Twoja umowa zawiera klauzule abuzywne!

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.

Bezpłatna analiza sprawy – sprawdź

Wypełnij formularz, a my skontaktujemy się z Tobą, celem omówienia Twojej sprawy. Odpowiadamy szybko – sprawdź !

Kancelaria PASTERNAK LEGAL reprezentuje osoby poszkodowane przez banki, które stosowały w umowach kredytowych klauzule niedozwolone.

PASTERNAK LEGAL – FRANKOWICZE

Wejdź na stronę Pasternak LEGAL dedykowaną sprawom frankowym i sprawdź jak wygląda postępowanie w sprawach frankowych.

• Sprawdź jak działamy – PASTERNAK LEGAL – FRANKOWICZE

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE: 

CZY JEST MOŻLIWE UNIEWAŻNIENIE KREDYTU?

FRANKOWICZE – KTO TO?

KREDYT WE FRANKACH – O CO CHODZI?

REKLAMACJA W SPRAWIE KREDYTU FRANKOWEGO

TEORIA DWÓCH KONDYKCJI – CO TO JEST?

Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa. Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.