Fałszowanie dokumentów

Fałszowanie dokumentów stanowi istotne zagrożenie dla społeczeństwa i porządku prawnego. Przez lata dokumenty odgrywały kluczową rolę w potwierdzaniu tożsamości, transakcjach handlowych oraz w funkcjonowaniu instytucji. Manipulacja nimi, w celu osiągnięcia korzyści nielegalnych, narusza nie tylko zaufanie społeczne, ale także integralność systemów administracyjnych i prawnych. Przestępstwa związane z fałszowaniem dokumentów obejmują podrabianie, przerabianie oraz używanie dokumentów w sposób niezgodny z ich rzeczywistym przeznaczeniem. Zgodnie z Kodeksem Karnym, za takie działania przewidziane są surowe kary, które mają zapobiegać tego rodzaju przestępstwom i ich negatywnym skutkom. Współczesne technologie stwarzają zarówno nowe możliwości fałszerstw, jak i narzędzia do ich zwalczania. Jednakże, w obliczu rosnących zagrożeń związanych z cyberprzestępczością, konieczne jest ciągłe doskonalenie procedur identyfikacji, weryfikacji oraz zabezpieczeń dokumentów. Edukacja społeczeństwa w zakresie rozpoznawania fałszywych dokumentów, świadomość prawna oraz współpraca pomiędzy organami ścigania i instytucjami administracyjnymi są kluczowe dla skutecznego zwalczania tego zjawiska. Tylko poprzez wspólną determinację społeczeństwa i władz możliwe będzie skuteczne ograniczenie fałszowania dokumentów i ochrona integralności systemów prawnych oraz administracyjnych.

“Spis treści:
1. Kto może popełnić przestępstwo fałszowania dokumentów?
2. Co to jest dokument?
3. Podrobienie dokumentu
4. Posłużenie się dokumentem podrobionym
5. Jak zweryfikować wiarygodność dokumentu?
6. Gdzie zgłosić sfałszowanie dokumentu?
7. Jaki wymiar kary za fałszowanie dokumentów?
8. PODSUMOWANIE

Przestępstwo fałszu materialnego oraz wszelkie przestępstwa związane z tym działaniem zostały uregulowane w artykule 270 Kodeksu Karnego. Przedmiotem czynności przestępstwa wynikającego z przepisu art. 270 jest Kodeksu karnego jest dokument. 

Jak zauważa Sąd Najwyższy w wyroku z 3.06.1996 r., II KKN 24/96, Prok. i Pr.-wkł. 1997/2, poz. 5, „dobrem chronionym w przypadku przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów jest pewność obrotu prawnego, opierająca się na zaufaniu do dokumentu, czy też – jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z 24.05.2011 r., II KK 13/11, LEX nr 847132: „dobro prawne ogólnej natury, jakim jest wiarygodność dokumentu”. Natomiast w postanowieniu z dnia 24.08.2016 r., I KZP 5/16, OSNKW 2016/10, poz. 66, Sąd Najwyższy doprecyzował, że: „Bezpośrednim przedmiotem ochrony unormowania art. 270 § 1 k.k. jest zaufanie do dokumentu – jako formalnego sposobu stwierdzenia istnienia prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mogącej mieć znaczenie prawne, nie zaś samo to prawo czy stosunek prawny, z którym konkretny podmiot łączy swój własny interes. Interes ten więc – o ile w ogóle – ulega naruszeniu lub zagrożeniu tylko w sposób pośredni, nieokreślony wprost znamionami rozważanego typu czynu”.

Kto może popełnić przestępstwo fałszowania dokumentów?

Co do strony podmiotowej przestępstwa, warto zaznaczyć, że ma ono charakter powszechny, co oznacza, że może być popełnione przez każdą osobę jedynie w zamiarze bezpośrednim. W przypadku przerobienia lub podrobienia dokumentu, a także w przypadku jego używania, wymagana jest umyślność.

Co to jest dokument?

Pojęcie dokumentu definiuje art. 115 § 14. Zgodnie z przepisem art. 115 § 14 Kodeksu karnego dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

Znamiona czasownikowe przestępstwa określonego w § 1 (zwanego fałszem materialnym dokumentu) wyrażono określeniami: „podrabia”, „przerabia”, „używa”.

Podrobienie dokumentu

Podrobienie dokumentu występuje, gdy zostaje on stworzony przez osobę nieuprawnioną, przy jednoczesnym zachowaniu pozorów, że pochodzi on od rzekomego wystawcy dokumentu.

Dla przypisania występku z art. 270 § 1 k.k. nie jest wystarczające samo stwierdzenie, że sprawca podrobił dokument. Konieczne jest również ustalenie, że dokument został podrobiony w celu użycia za autentyczny. (Wyrok SA w Białymstoku z 4.01.2022 r., II AKa 34/21)

Jak zasygnalizował Sąd Najwyższy w wyroku z 4.12.2002 r., III KKN 370/00, „Z punktu widzenia przedmiotu ochrony przestępstwa z art. 270 kk obojętne jest, czy podrobiony został oryginał dokumentu, jego kopia czy kserokopia. Przestępstwo w swojej istocie skierowane jest przeciwko wiarygodności dokumentu, a to może być zachwiane w sytuacji, gdy w obrocie prawnym znajdzie się kserokopia dokumentu nie odpowiadająca treści oryginalnego dokumentu lub stanowiąca jedyny dokument”.

Przerobienie dokumentu

Przerobienie dokumentu polega na modyfikacji w dokumencie autentycznym przez osobę nieuprawnioną, w tym również dopisaniu dodatkowej treści

 Przerobienie dokumentu może polegać na dokonaniu skreśleń, wymazaniu, uczynieniu dopisków, wywabieniu. Może także polegać na zniszczeniu części dokumentu w celu nadania mu innej treści. Także w przypadku przerobienia dokumentu istotne jest czy dotyczy ono takiego fragmentu, który ma znaczenie prawne. Niekiedy zmiany dokonane w dokumencie autentycznym dotyczą takich jego części, które nie mają znaczenia w perspektywie definicji normatywnej dokumentu.

Wyrok SA w Krakowie z 16.02.2021 r., II AKa 255/20, LEX nr 3358269.

Posłużenie się dokumentem podrobionym

Trzecim ze znamion przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. jest posłużenie się dokumentem podrobionym lub przerobionym we wskazany wyżej sposób tak, jak gdyby był to dokument autentyczny. „Użycie” w rozumieniu art. 270 § 1 k.k. oznacza przedłożenie dokumentu innej osobie, organowi, instytucji, organizacji lub wykorzystanie go w związku z działaniem urządzenia (np. dla weryfikacji swojej tożsamości). Nie musi być to użycie przez sprawcę, ale może to być także użycie przez inną osobę, np. organ procesowy wykorzystujący sfałszowany dokument (uchwała SN z 17.03.2005 r., I KZP 2/05; wyrok SN z 20.04.2005 r., III KK 190/04, LEX nr 167315). Chodzi tu o spełnienie przez dokument roli dowodu prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne (postanowienie SN z 17.04.2019 r., III KK 64/18, LEX nr 2650776)

Pasternak LEGAL reprezentuje Klientów w postępowaniach karno-skarbowych jak również szkoli i prowadzi działania prewencyjne związane z zabezpieczeniem interesów przedsiębiorców przed nierzetelnymi praktykami. Doradzamy zarówno instytucjom jak i osobom.

• Szerzej o działalności Kancelarii

Przestępstwo fałszowania dokumentów może także obejmować:

 – Potwierdzanie nieprawdy.

– Pozyskiwanie fałszywego potwierdzenia.

– Uszkodzenie dokumentu.

– Przestępstwa przeciwko dokumentom tożsamości.

– Uszkodzenie granicznego oznakowania.

Sfałszowane mogą być różnego rodzaju dokumenty, takie jak weksel, faktura, dowód tożsamości, dyplom ukończenia studiów, oświadczenie majątkowe, zaświadczenie o zarobkach czy akt urodzenia.

Mogą Cię zainteresować:

Odkryj Ukryte Zagrożenia Biznesowe! Przeczytaj wpis na Blog: “Przestępstwa Białych Kołnierzyków – Dowiedz się, jak uniknąć pułapek, czym są przestępstwa białych kołnierzyków i zabezpieczyć swoją firmę!

• Przestępstwa Białych Kołnierzyków

Zabezpiecz Swój Biznes przed Nieuczciwą Konkurencją! Dowiedz się, jak obronić swoje interesy i utrzymać przewagę na rynku.

• Jak uchronić się przed nieuczciwą konkurencją

Jak zweryfikować wiarygodność dokumentu?

Rozpoznanie sfałszowanego dokumentu może być trudne, ale istnieją pewne wskaźniki, na które warto zwrócić uwagę:

Pamiętaj, że wykrycie sfabrykowanego dokumentu może być trudne, ale staranność i uwaga przy analizie szczegółów mogą pomóc w wykryciu potencjalnych nieprawidłowości.

Na stronie rządowej można zweryfikować autentyczność dokumentów, gdzie udostępnione są informacje dotyczące wzorców polskich dokumentów publicznych, środków zabezpieczających przed fałszerstwem oraz metod weryfikacji ich prawdziwości (https://www.gov.pl/app/rdp/web/rdp/o-rejestrze). W ramach propagowania wiedzy i edukacji w zakresie weryfikacji autentyczności dokumentów publicznych na podstawie ustawy z dnia 22 listopada 2018 roku o dokumentach publicznych został uruchomiony Rejestr Dokumentów Publicznych. W rejestrze znajdują się szczegółowe informacje na temat wzorców dokumentów publicznych oraz środków zabezpieczających je przed fałszowaniem, wraz z opisem metod weryfikacji ich autentyczności. Dostępne są podstawowe informacje dotyczące wzorców dokumentów publicznych,

Gdzie zgłosić sfałszowanie dokumentu?

W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa, należy zgłosić to odpowiednim organom ścigania, na przykład w dowolnej jednostce policji. Jeśli doniesienie zostanie złożone w jednostce nieprawidłowej dla miejsca popełnienia przestępstwa, zostanie przekazane właściwej jednostce policji.

Przestępstwa wymienione w artykule 270 § 1–3 Kodeksu Karnego są ścigane z urzędu. Jedynie pokrzywdzony ma prawo do zgłoszenia skargi.

Zbieg przestępstw:  Artykuł 270 k.k. może pozostawać w zbiegu z wieloma innymi przepisami karnymi. W szczególności należy wskazać na możliwy zbieg z art. 286 § 1 k.k. 

Przestępstwo związane z podrabianiem czy przerobieniem dokumentu może wiązać się również z odpowiedzialnością za podrabianie lub posługiwanie się nierzetelnym dokumentem jakim jest np. faktura VAT.

• więcej na temat przestępstwa fałszowania faktur pisaliśmy tutaj

Jaki wymiar kary za fałszowanie dokumentów?

Przepis art. 270 § 1 Kodeksu karnego stanowi, iż za sfałszowanie dokumentów grożą następujące kary, tj.:

§ 1. Kto, w celu użycia za autentyczną, podrabia lub przerabia fakturę w zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym lub takiej faktury jako autentycznej używa,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2.  Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

 PODSUMOWANIE

Charakter przestępstw gospodarczych sprawa, iż prowadzenie obrony w sprawie karnej czy też doradztwo mające na celu zapobieganie przestępczości gospodarczej często wymaga znajomości przepisów oraz zrozumienia procesów gospodarczych. Z tego względu warto korzystać zespołu prawnego mogącego świadczyć usługi w wielu dziedzinach prawa. Zespół prawa Karnego Pasternak LEGAL ściśle współpracuje z praktykami w dziedzinie prawa gospodarczego czy podatkowego, co gwarantuje szczegółowe podejście do złożonych kwestii związanych z przestępstwami gospodarczymi, w tym przestępstw podatkowych, akcyzowych, vatowych, związanych z obrotem paliwami, przestępstw korupcyjnych, oszustów oraz oszustw na rynkach kapitałowych. Łączymy doświadczenie w zakresie prawa karnego z doświadczeniem w zakresie prawa gospodarczego, w tym handlowego, podatkowego, prawa zamówień publicznych czy zagadnień regulacyjnych, czego wymagają sprawy z zakresu przestępstw gospodarczych. Świadczymy wsparcie prawne nie tylko związane z obroną procesową, ale również wspieramy w działaniach profilaktycznych, w tym przeprowadzamy audyty związane z wprowadzaniem wewnętrznych procedur zgodności, służących wykrywaniu czy przeciwdziałaniu przestępstw łapownictwa, korupcji, czy prania brudnych pieniędzy, w celu minimalizacji ryzyka odpowiedzialności karnej.

Jesteśmy gotowi do podjęcia natychmiastowych działań w sytuacjach niecierpiących zwłoki.

użycie podrobionego dokumentu  | przestępstwo fałszerstwa materialnego | podrabianie dokumentu | art. 270 k.k | kara za fałszerstwo dokumentu | zarzut podrobienia

Subskrybuj Newsletter i  bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa. Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.

Informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa. Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.