Tymczasowe aresztowanie stosuje się jako środek zapobiegawczy

Stosowanie tymczasowego aresztowania na gruncie Kodeksu postępowania karnego stanowi najbardziej dolegliwy środek zapobiegawczy, który może zostać zastosowany wobec podejrzanego lub oskarżonego w toku postępowania karnego. Kiedy prokurator widzi potrzebę zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania przygotowawczego za pomocą tymczasowego aresztowania podejrzanego, musi wystąpić do sądu z wnioskiem o zastosowanie tego właśnie środka.

Przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania

Według Kodeksu postępowania karnego, zastosowanie tymczasowego aresztowania może być stosowane gdy zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a także zebrane dowody w sprawie wskazują na duże prawdopodobieństwo, że podejrzany popełnił przestępstwo i zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się oskarżonego, w szczególności, gdy nie można ustalić jego tożsamości, bądź nie ma stałego miejsca pobytu.

Zastosowanie tymczasowego aresztu następuje wówczas, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że podejrzany będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań, bądź wyjaśnień, albo będzie utrudniał postępowanie karne i są przesłanki do utrudniania prawidłowego toku postępowania. Ponadto jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi więcej niż 8 lat, albo kiedy sąd pierwszej instancji skazał oskarżonego na karę pozbawienia wolności wyższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania przygotowawczego może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą. Ocena praktyki stosowania tymczasowego aresztowania nie jest łatwa, bo wymaga uwzględnienia wielu perspektyw i punktów widzenia.

Areszt tymczasowy można zastosować wyjątkowo też wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że podejrzany, któremu zarzucone jest popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko zdrowiu, życiu lub bezpieczeństwu powszechnemu.

Ile może trwać areszt tymczasowy?

Tymczasowe aresztowanie w postępowaniu przygotowawczym nie powinno być dłuższe niż 3 miesiące. Jednakże na podstawie kolejnych postanowień sądu może zostać przedłużony tymczasowy areszt na okres, który łącznie nie może przekroczyć 12 miesięcy wobec podejrzanego tymczasowego aresztowania. Zasadniczo łączny okres stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć 2 lat. Możliwe jest jednakże przedłużenie tymczasowego aresztowania przez sąd apelacyjny, czyli przez postanowienie sądu apelacyjnego.

Podsumowując, należy wskazać, iż ustawodawca z uwagi na istniejącą możliwość przedłużania tymczasowego aresztowania podejrzanego, nie opisał maksymalnego okresu trwania tymczasowego aresztowania, zatem okres tymczasowego aresztowania może być różny jak również praktyki stosowania tymczasowego aresztowania.

Trybunał Konstytucyjny a zastosowanie tymczasowego aresztu

W lipcu 2019 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie zadecydował iż, brak maksymalnego okresu tymczasowego aresztowania po skazującym wyroku sądu pierwszej instancji jest zgodny z Konstytucją. Zatem nie określił maksymalnego okresu trwania tymczasowego aresztowania.

Pobyt tymczasowo aresztowanego w areszcie

Gdy osoba tymczasowo aresztowana zostanie osadzona w areszcie, ma prawo zawiadomić o miejscu aktualnego swojego pobytu najbliższą osobę lub organizację, stowarzyszenie oraz swojego obrońcę. Gdy aresztowany ma status cudzoziemca, to powinien zawiadomić odpowiedni konsularny urząd lub dyplomatyczne przedstawicielstwo.

Tymczasowo aresztowany korzysta z podobnych uprawnień, jakim podlega skazany, który odbywa karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu zamkniętego, poza kilkoma wyjątkami.

Inne środki zapobiegawcze

Tymczasowego aresztowania nie stosuje się, jeżeli inny środek zapobiegawczy jest wystarczający, może być nim poręczenie majątkowe albo dozór policyjny .

W kwestii stosowania środków zapobiegawczych (a więc także aresztu) sąd zawsze wydaje postanowienie.

Zaliczenie tymczasowego aresztowania na poczet kary

Okres przebywania w areszcie tymczasowym jest zaliczany na poczet kary orzekanej przez sąd. Oznacza to, że czas oskarżonego/podejrzanego spędzony w areszcie tymczasowym zostanie zaliczony na poczet kary, który zostanie orzeczony przez sąd.

Widzenia z tymczasowo aresztowanym

Tymczasowo aresztowany ma prawo do widzeń z obrońcą, także z członkami rodziny jak i innymi osobami. Jednak są pewne ograniczenia. Przede wszystkim trzeba uzyskać na widzenie zgodę organu, do którego dyspozycji tymczasowo pozostaje aresztowany.

W tym celu należy złożyć wniosek. Zgoda na widzenie wydawana jest indywidualnie dla każdego z odwiedzających.

Wniosek o uchylenie lub zmianę tymczasowego aresztowania

Jednakże należy pamiętać, iż zgodnie z treścią art. 254 k.p.k. oskarżony (lub podejrzany) może składać w każdym czasie wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. W przedmiocie wniosku rozstrzyga, najpóźniej w ciągu 3 dni, prokurator, a po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu – sąd, przed którym sprawa się toczy.

Wskazany powyżej termin stanowi jednak termin instrukcyjny, co oznacza, że przekroczenie tego terminu nie rodzi dla organu który go przekroczył żadnych negatywnych skutków.

Jednakże tendencja stosowania aresztu tymczasowego w sprawach gospodarczych od 2006 roku stopniowo się obniża – sądy w tych sprawach częściej orzekają inne środki zapobiegawcze.

Zażalenie na tymczasowe aresztowanie

Na postanowienie w przedmiocie wniosku oskarżonemu (lub podejrzanemu) co do zasady przysługuje zażalenie. Należy jednak pamiętać, iż zażalenie przysługuje tylko wtedy, gdy wniosek został złożony po upływie co najmniej 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia w przedmiocie środka zapobiegawczego, więc czas gra tu ogromną rolę.

Źródło:

Ustawa z dnia z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U.2020.30 t.j. z dnia 2020.01.09)

PODOBAŁ CI SIĘ ARTYKUŁ? MOŻE ZAINTERESUJĄ CIĘ TAKŻE:

Tymczasowe aresztowanie a prawo do korzystania z telefonu

Co to jest dozór elektroniczny ?

Przestępstwo składania fałszywych zeznań

Podjęcie warunkowo umorzonego postępowania karnego

Dobrowolne poddanie się karze na etapie postępowania sądowego – czy warto

W jakich przypadkach sprawca może liczyć na warunkowe umorzenie postępowania?

Czym jest list żelazny i wobec kogo może zostać wydany?

Zapraszamy!

Skontaktuj się z nami i dowiedz się jak możemy Ci pomóc!

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa.

Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.

Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.