Przedawnienie przestępstwa

Co to jest przedawnienie?

Przedawnienie karalności jest znaną już od czasów starożytnych instytucją prawa karnego, związana ściśle z celami kary kryminalnej. Upływ czasu de facto uniemożliwia bowiem osiągnięcie wobec sprawcy celu wychowawczego i zapobiegawczego kary. Powoduje to, że wykonanie kary po znacznym upływie czasu byłoby już niecelowe.Przedawnienie karalności polega na tym, że  po upływie określonego w ustawie terminu  nie można sprawcy przestępstwa pociągnąć do odpowiedzialności karnej. Ustanie karalności ma charakter bezwzględny i następuje z mocy prawa.

Skutki przedawnienia karalności: Na gruncie procesowym przedawnienie karalności oznacza, że w odniesieniu do konkretnego czynu sprawcy nie można wszcząć postępowania karnego, a wszczęte już postępowanie należy umorzyć (art. 17 §1 pkt 6 k.p.k.).

Spis treści:
1. Po jakim czasie przedawnia się sprawa – nowelizacja przepisów kodeksu karnego
2. Terminy przedawnienia karalności z oskarżenia prywatnego:
3. Przedawnienie przestępstw na szkodę małoletniego (art. 101§ 4 k.k.)
4. Początek biegu terminu przedawnienia
5. Wykroczenia i przestępstwa skarbowe
6. Terminy przedawnienia wykroczenia skarbowego
7. Czym jest wykroczenie skarbowe?
8. Termin przedawnienia wykroczenia skarbowego
9. Czy istnieje możliwość modyfikacji terminów biegu przedawnienia?
10. Przedłużenie przedawnienia karalności
11. Czy możliwe jest wyłączenie instytucji przedawnienia?
12. Jakie przestępstwa się nie przedawniają?
13. Czy kradzież przedawnia się?
14. Przedawnienie karalności covid-19
15. PODSUMOWANIE

Po jakim czasu przedawnia się sprawa-  nowelizacja przepisów kodeksu karnego

Nowelizacja przepisów kodeksu karnego dokonana ostatnio Ustawą z dnia 7 lipca 2022 r., nie ominęła przepisów dotyczących instytucji przedawnienia, zmieniając lub uzupełniając unormowania w art. 101 §1, art. 101 §3, art. 101 § 3a, art. 101 §4, art. 102 §1 i §2, art. 105 k.k.  Nie ma jednakowego terminu przedawnienia dla wszystkich przestępstw. Okolicznością decydującą o rozpiętości terminów przedawnienia karalności jest rodzaj i wysokość kary (co do kary pozbawienia wolności), określone w części szczególnej i części wojskowej kodeksu karnego, oraz waga czynu.

W obecnym stanie prawnym przedawnienie karalności następuję, gdy od czasu popełnienia przestępstwa upłynęło:

 §1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

1) 40 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa;

2) 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię;

2a) 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat;

3) 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata;

4) 5 – gdy chodzi o pozostałe występki.

Terminy przedawnienia karalności z oskarżenia prywatnego:

Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.(por. wyr. SN z 4.12.2002 r.,  II KKN 132/01 Legalis).

Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego.

Przedawnienie przestępstw na szkodę małoletniego (art. 101§ 4 k.k.)

W wyniku nowelizacji kodeksu karnego, wzmocnieniu uległa ochrona małoletnich. Zgodnie ze znowelizowanym przepisem art.101 §4 k.k.

§  4.  W przypadku przestępstw:

1) przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności,

2) określonych w rozdziale XXV, popełnionych na szkodę małoletniego, albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego,

3) określonych w art. 156a i art. 191b, popełnionych na szkodę małoletniego

Przedawnienie przestępstw popełnionych na szkodę małoletniego nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 40. roku życia.

Początek biegu terminu przedawnienia

Kiedy przestępstwo się przedawnia?

Okres przedawnienia karalności liczy się od daty popełnienia przestępstwa. Oczywiście decydujące w tej mierze znaczenie ma fakt, jakie przestępstwo oskarżony w rzeczywistości popełnił, a więc czyn przypisany, a nie o jakie przestępstwo został oskarżony – czyn zarzucany.

Początek biegu terminu przedawnienia przestępstw skutkowych

Regulacja zawarta w treści art.101§3 k.k. wskazuję, że jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił. W wyniku nowelizacji kodeksu karnego, ustawodawca dodał zapis art. 101§ 3a k.k.  w którym wskazano, że w przypadku przestępstwa popełnionego w czasie dłuższym niż jeden dzień bieg przedawnienia rozpoczyna się z upływem ostatniego dnia, w którym sprawca swoim zachowaniem wypełniał znamiona przestępstwa.

• zobacz więcej o przedawnieniu karalności

Wykroczenia i przestępstwa skarbowe

Termin przedawnienia przestępstwa skarbowego

W przypadku przestępstwa skarbowego termin przedawnienia uzależniony jest od stopnia zagrożenia karą.

Jak stanowi art. 44 §1 kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.), karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

5 – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat;

10 – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata.

Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym nastąpiło zachowanie sprawcy, chyba że kodeks stanowi inaczej.

W konsekwencji  termin przedawnienia – odpowiednio pięcio – lub dziesięcioletni – należy obliczać od daty zachowania się sprawcy.

Terminy przedawnienia wykroczenia skarbowego

Czym jest wykroczenie skarbowe?

Jak stanowi treść art.53§3 k.k.s. wykroczeniem skarbowym jest czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo warto przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.

Termin przedawnienia wykroczenia skarbowego

Karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Natomiast jeżeli w tym okresie wszczęto przeciwko sprawcy postępowanie, karalność popełnionego przez niego wykroczenia skarbowego ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu ( czyli z upływem 3 lat od jego popełnienia)

Czy istnieje możliwość modyfikacji terminów biegu przedawnienia?

Tak, pewne modyfikacje przewiduję art. 9 PWKK zgodnie z jego treścią Bieg terminu przedawnienia karalności umyślnych przestępstw przeciwko życiu, zdrowiu, wolności lub wymiarowi sprawiedliwości, zagrożonych karą pozbawienia wolności powyżej 3 lat, popełnionych przez funkcjonariuszy publicznych – w okresie od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r. – w czasie lub w związku z pełnieniem ich funkcji, rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 1990 r. Przepis art. 4§1 kodeksu karnego nie ma w takich wypadkach zastosowania.W stosunku do sprawców czynów, określonych w §1 nie stosuje się wydanych przed dniem 7 grudnia 1989 r. przepisów ustaw i dekretów, które przewidują amnestię lub abolicję

Przedłużenie przedawnienia karalności

Za sprawą art. 102 k.k. terminy dotyczące przedawnienia przestępstwa przewidziane w art.101 k.k. ulegają przedłużeniu.

Jeżeli bowiem w okresie wskazanym w art.101 k.k.doszło do wszczęcia postępowania, to karalność przestępstwa ulega przedawnieniu po 10 latach co do przestępstw z art.101 §1 k.k. oraz po 5 latach co do pozostałych przestępstw, tj. tych ściganych z oskarżenia prywatnego, od zakończenia tego okresu. Celem instytucji z art. 102 k.k. jest umożliwienie przeprowadzenia postępowania karnego, pomimo że upłynęły już ustawowe terminy przedawnienia karalności określone w art.101 k.k.

Czy możliwe jest wyłączenie instytucji przedawnienia?

Kodeks karny przewiduję także przypadki, w których następuję  zamrożenie terminu  przedawnienia, są to tzw. Przestępstwa nie ulegające przedawnieniu.

Jakie przestępstwa się nie przedawniają?

Przepisów o przedawnieniu karalności nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych. Nie stosuje się ich również do umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.

Konstytucja RP wprowadza również instytucję zawieszenia przedawnienia karalności w stosunku do przestępstw nieściganych z przyczyn politycznych, popełnionych przez funkcjonariuszy publicznych lub na ich zlecenie, do czasu ustania tych przyczyn ( art.44 Konstytucji RP)

Czy kradzież przedawnia się?

Przedawnienie kradzieży

Zgodnie z przepisami kodeksu karnego w polskim porządku prawnym przestępstwa ulegają przedawnieniu po upłynięciu danego okresu, który jest wyznaczony ze względu na wagę popełnionego czynu. Zgodnie z treścią art. 278§1 k.k.  Za kradzież grozi kara od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.  Wobec powyższego  na mocy art. 101§1 pkt 3,  przestępstwo ulega przedawnieniu  po 10 latach – licząc od popełnienia przestępstwa. Warto jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z kolejnym przepisem kodeksu karnego „jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa określonego w §1 pkt 1–3 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach – z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu”. Okazuje się więc, że do wydłużenia okresu przedawnienia karalności przyczynia się wszczęcie postępowania przeciwko danej osobie. 

Przedawnienie karalności covid-19

Pandemia wirusa Covid- 19 przyczyniła się do zmiany w wielu dziedzinach prawa, tak było również w prawie karnym. 1 października br. przestał obowiązywać przepis art. 15zzr (1) ustawy antycovidowej. Jak podaje Ministerstwo Sprawiedliwości, nie ma tu znaczenia okoliczność, że dzień ten przypadał w niedzielę jako dzień ustawowo wolny od pracy. Przepisy regulujące zasady obliczania terminów prawa karnego dopuszczają możliwość, by początek biegu terminu następował w dzień ustawowo wolny od pracy. Brak jest bowiem w prawie karnym regulacji wykluczającej rozpoczęcie biegu terminu w dzień ustawowo wolny od pracy lub nawet w sobotę.1 października włącznie biegną terminy, które nie rozpoczęły swojego biegu przed ich wstrzymaniem. Natomiast terminy, które rozpoczęły swój bieg i uległy zawieszeniu, biegną dalej.

Dla przypomnienia:

Art. 15zzr ust. 1 ustawy COVID-19, w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, stanowił, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów wymienionych w tym przepisie w pkt 1-6 nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres. art. 15zzr ust. 6 ustawy COVID-19 stanowił zaś, że w okresie, o którym mowa w ust. 1, nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia.

PODSUMOWANIE

Przedawnienie karalności przestępstwa to nieco upraszczając, sytuacja, w której sprawca przestępstwa z uwagi na upływ określonego przez ustawodawcę czasu nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Okres przedawnienia dla wszystkich przestępstw czy wykroczeń nie jest taki sam.  Ustawodawca przewidział tez instytucję przedłużenia przedawnienia karalności jak też „spoczywanie biegu przedawnienia”.

Prawidłowe obliczenie terminu przedawnienia karalności czynu może stanowić element konstruowania linii obrony, który przy odpowiednim zastosowaniu procesowym może okazać się bardzo korzystny dla Klienta, z tego tez względu warto rozważyć konsultację prawną z adwokatem specjalizującym się w sprawach karnych, lub też zlecić obronę Adwokatowi zajmującym się reprezentacja w sprawach karnych.

Zespół adwokatów Pasternak LEGAL świadczy pomoc prawną w zakresie szeroko rozumianego prawa karnego, prawa karnego gospodarczego, w tym w szczególności w zakresie tzw. white collar crimes na terenie całego Kraju. Nasze biura rozmieszczone są w kilku miastach Warszawie, Lublinie, Markach, co ułatwia nam kontakt z Klientami niemniej jednak prowadzimy sprawy na terenie całej Polski.

Specjalizacja, doświadczenie, jakość, odpowiedzialność – masz więcej pytań w opisywanej materii – skontaktuj się z nami.

Czas zabezpieczyć swoje interesy prawne i biznesowe! Nasza kancelaria stoi do Twojej dyspozycji. Skorzystaj z profesjonalnej pomocy i pewności prawnej. Skontaktuj się z nami już dziś – Twoje spokojne jutro zaczyna się od podjęcia działań teraz!

Skontaktuj się i zadaj nam dowolne pytanie.

Wypełnij formularz, a my skontaktujemy się z Tobą, celem omówienia Twojej sprawy. Odpowiadamy szybko – sprawdź !

Specjalizacja

Adwokat Łukasz Pasternak jest autorem licznych publikacji naukowych z zakresu prawa:

• karnego,
• prawa handlowego
• prawa zamówień publicznych,

w licznych renomowanych prawniczych czasopismach naukowych.

Może Cię również zainteresować:

Kiedy następuje ustanie karalności (przedawnienie karalności) przestępstwa?

Subskrybuj Newsletter i  bądź na bieżąco

Informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa. Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.