Alimenty pomiędzy byłymi Małżonkami

Rozwiązanie związku małżeńskiego pociąga za sobą ustanie ogółu praw i obowiązków, wynikających dotychczasowo dla małżonków z tytułu wspólnego pożycia. Kodeks Rodzinny i opiekuńczy reguluje kwestię alimentów pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami.

Regulacje te zostały zawarte w art. 60 k.r.o. Zasadą jest, że małżonek może dochodzić roszczeń alimentacyjnych od drugiego małżonka na wypadek orzeczenia rozwodu. Od powyższej zasady zostały jednak przewidziane wyjątki.

Małżonek rozwiedziony, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego nie może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczenia środków utrzymania.

W języku prawniczym wyróżnia się dwie postaci obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami:

1. zwykłą postać obowiązku alimentacyjnego (art. 60 § 1 k.r.o.) oraz

2. szerszą postać obowiązku alimentacyjnego (art. 60 § 2 k.r.p.).

Przesłanki zwykłej postaci obowiązku alimentacyjnego

Przesłanki tego obowiązku zależą od:

a. wystąpieniu niedostatku u uprawnionego – pojęcie to oznacza tak brak jakichkolwiek środków utrzymania, jak i sytuację, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb. Ponadto w orzecznictwie podkreśla się, że “małżonek domagający się alimentów winien w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb” (wyrok SA w Poznaniu z dnia 10 lutego 2004 r., I ACa 1422/03). Zdaniem Sądu Najwyższego: “usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku” (wyrok SN z dnia 7 września 2000 r., I CKN 872/00). Uzupełniająco należy wskazać, że w przypadku gdy uprawniony jest chory, to do potrzeb, o których mowa w art. 60 § 1 k.r.o., należy zaliczyć także lekarstwa,

braku wyłącznej winy w rozkładzie pożycia po stronie małżonka uprawnionego

c. możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego (tj. pozwanego).

Orzeczenie przez sąd świadczenia alimentacyjnego uzależnione jest więc od ziszczenia się łącznie wszystkich trzech w/w przesłanek. Zakres świadczeń jest „odpowiedni” do potrzeb uprawnionego i możliwości zobowiązanego.

Szersza postać obowiązku alimentacyjnego

Regulacje odnoszące się do szerszej formy obowiązku alimentacyjnego zostały zawarte w art. 60 § 2 k.r.o., w którym wskazano, że:

„jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”

W takim przypadku jeżeli alimentów domaga się małżonek niewinny od małżonka wyłącznie winnego, małżonek niewinny nie musi być w niedostatku.

Przesłankami niezbędnymi do zasądzenia przez sąd alimentów na rzecz małżonka niewinnego są:

a. istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Badając czy mamy do czynienia z istotnym pogorszeniem sytuacji materialnej należy każdorazowo porównać sytuację małżonka niewinnego z położeniem, jakie istniałoby, gdyby rodzina się nie rozpadła. Jaki standard życia miałby małżonek niewinny? Jeżeli porównanie powyższych stanów prowadzi do wniosku, że jest istotna różnica między tym, co by było, a tym, co jest, to możemy mówić o podstawie do żądania alimentów. Trzeba jednak pamiętać, że późniejsze (po rozwodzie) wzbogacenie małżonka winnego nie mają już znaczenia dla analizy „co by było, gdyby”,

b. pogorszenie sytuacji majątkowej małżonka niewinnego musi nastąpić w związku z rozwodem. Jeżeli małżonek niewinny przykładowo straci pracę, to nie jest to zmiana w sytuacji majątkowej wywołana rozwodem,

c. sąd może orzec alimenty ale nie ma takiego obowiązku,

d. małżonek wyłącznie winny ma przyczyniać się do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego w odpowiednim zakresie. Sąd orzeka jaka wysokość alimentów jest lub nie jest odpowiednia do usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Dlatego też istotne jest odpowiednie sporządzenie pisma procesowego oraz jego uzasadnienie. Warto pamiętać, iż sąd nie będzie kierował się tym by stopa życiowa obojga małżonków była równa.

Reasumując powyższe należy wskazać, że małżonkowi niewinnemu nie zawsze uda się uzyskać alimenty na podstawie istotnego pogorszenia swojej sytuacji materialnej, bo nie każdy rozwód pociąga za sobą taką zmianę. Wobec powyższego celem prawidłowego zbadania stanu faktycznego niezbędna jest każdorazowa analiza konkretnego przypadku.

Niezależnie od powyższego możliwe jest żądanie zasądzenia alimentów na podstawie art. 60 § 1 k.r.o. Na tej podstawie można domagać się alimentów zawsze (o ile obowiązek alimentacyjny między małżonkami nadal trwa)

Czas trwania i przesłanki wygaśnięcia obowiązku

Podstawę prawną w zakresie trwania obowiązku alimentacyjnego oraz jego wygaśnięcia zawiera art. 60 § 3 k.r.o. Zgodnie z tym przepisem:

„obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni”.

Czas trwania i przesłanki wygaśnięcia obowiązku. Zgodnie z przepisem art. 60 § 3 k.r.o. czas trwania tego obowiązku w odniesieniu do małżonka uznanego za winnego rozkładu pożycia (art. 60 § 1 k.r.o.), zarówno gdy świadczy on na rzecz drugiego winnego małżonka, jak i w sytuacji świadczeń na rzecz małżonka nie ponoszącego tej winy (art. 60 § 2 k.r.o.) nie jest z góry ograniczony żadnym terminem.

Wyjątkowo, i tylko w jednym wypadku, a mianowicie jeżeli zobowiązanym do świadczeń jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, jego obowiązek z art. 60 § 1 k.r.o. wygasa na podstawie art. 60 § 3 k.r.o. po pięciu latach od orzeczenia rozwodu.

Przepis ten. przewiduje jednak, z uwagi na szczególne okoliczności, możliwość przedłużenia tego terminu przez sąd na żądanie uprawnionego.

Obowiązek alimentacyjny względem rozwiedzionego małżonka ograniczony jest ponadto, z istoty rzeczy, czasem trwania przesłanek (na przykład niedostatku). Wreszcie wygaśnięcie obu postaci omawianego obowiązku następuje zawsze w przypadku zawarcia nowego małżeństwa przez uprawnionego do alimentów.

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa.

Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.

Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.