ZADATEK A ZALICZKA

Pojęcie zadatku oraz zaliczki to dwie różne instytucje występujące w polskim prawie, które często są ze sobą mylone. Dlatego też celowe jest ich krótkie scharakteryzowanie.
Cechą wspólną Zadatku oraz Zaliczki jest fakt, iż zarówno Zadatek jak i Zaliczka są wpłacane na poczet wykonania przyszłej umowy. Jakkolwiek skutki prawne jakie ze sobą niesie wpłacenie zaliczki oraz zadatku są zdecydowanie różne, dlatego też warto rozróżniać obie instytucje występujące w polskim prawie cywilnym.

ZADATEK:
Instytucja zadatku została uregulowana w Kodeksie Cywilnym w art. 394. Przez zadatek rozumie się najczęściej pewną sumę pieniężną przekazywaną przez Kupującego Sprzedającemu przy zawieraniu przedwstępnej umowy sprzedaży. Istota zadatku sprowadza się do tego, że ma on zabezpieczać wykonanie umowy przyrzeczonej (np. umowy sprzedaży nieruchomości).
Powyższego wynika z przepisu art. 394 k.c. zgodnie, z którym w razie braku odmiennego zastrzeżenia umownego lub zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczania terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Inaczej mówiąc, w sytuacji gdy: umowa nie doszła do skutku z przyczyn leżących po stronie dającego zaliczkę wówczas biorący zaliczkę ma prawo zatrzymania zadatku,
1. umowa nie doszła do skutku z przyczyn leżących po stronie dającego zadatek wówczas biorący zaliczkę ma prawo zatrzymania zadatku,
2. umowa nie została zawarta z przyczyn leżących po stronie biorącego zadatek, wówczas dający zaliczkę ma prawo żądania zwrotu danego zadatku w podwójnej wysokości.
W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała, jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony. W przypadku niewykonania zobowiązania z przyczyn obciążających obie strony mogą nastąpić inne skutki prawne niż przewidziane w komentowanym przepisie, a mianowicie określone przez art. 471 i nast. w zw. z art. 362 k.c.
Przepisy prawa nie regulują problematyki wysokości dawanego zadatku, co pozwala przyjąć, iż Strony umowy mogą określać jego wysokość w sposób dowolny, z tym jednak ograniczeniem, że wartość zadatku nie może przekraczać wysokości ceny określonej przez Strony.
Chwilę wręczenia zadatku Strony mogą określić w umowie w sposób dowolny. Zadatek może być przekazany w postaci gotówki jak również pod postacią pieniądza bezgotówkowego z momentem uznania go na rachunku kontrahenta (orzeczenie Sądu Najwyższego (I CK 129/03).
Roszczenia o zwrot zadatku ulegają przedawnieniu.

ZALICZKA: 
W kodeksie cywilnym brak jest szczegółowej regulacji instytucji zaliczki. Niemniej jednak zasady jej funkcjonowania należy wyprowadzać z przepisów kodeksu cywilnego dotyczących wykonywania umów.
Zaliczka stanowi określoną kwotę, która zostaje zaliczona na poczet przyszłych świadczeń wynikających z zawartej przez strony Umowy. Nie stanowi ona jednak formy zabezpieczenia umowy, natomiast stanowi jedynie część zapłaty ceny.
Zaliczka tym różni się od zadatku, że w sytuacji, gdyby nie doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży nieruchomości, zapłacona zaliczka na poczet ceny podlega zwrotowi w takiej samej wysokości w jakiej została dana zarówno gdy do umowy nie dojdzie z przyczyn leżących po stronie, którejkolwiek ze Stron umowy.
Konsekwencja udzielenia zaliczki doszukiwać się można w instytucji regulującej odstąpienie Stron od Umowy wzajemnej. W przypadku bowiem odstąpienia od umowy:
„Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Zwrot świadczenia na rzecz konsumenta powinien nastąpić niezwłocznie”.
Pamiętać należy, iż umowa powinna określać czy mamy do czynienia z zaliczką czy też z zadatkiem brak tego określenia może rodzić bowiem określone skutki prawne.
W sytuacji, gdy umowa zostaje rozwiązana przez obie strony następuje zwrot wzajemnych świadczeń. Do zaliczki nie stosujemy przepisów dotyczących zadatku.

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa.

Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.

Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.