Przekazanie firmy z ojca na syna

Co to jest przedsiębiorstwo?

Według Kodeksu cywilnego przedsiębiorstwo rozumie się zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Za przedsiębiorstwo uważa się jednostkę organizacyjną, która prowadzi działalność gospodarczą, która jest wyodrębniona prawnie, organizacyjnie, terytorialnie oraz ekonomicznie. Przedsiębiorstwo może prowadzić działalność handlową, usługową lub produkcyjną. Posiada zdolność do wykonywania czynności prawnych. Firma to przedsiębiorstwo. Celem przedsiębiorstwa jest osiąganie zysków pochodzących ze sprzedaży produktów i usług.

Tworząc firmę od podstaw, wkładając w nią mnóstwo energii, czasu, zaangażowania, przychodzi moment, kiedy należy zdecydować co dalej z firmą, komu najlepiej ją dalej przekazać? Pojawia się pytanie jak najlepiej to zrobić, by było to najbardziej korzystne?

Przedsiębiorstwo może być przekazane odpłatnie bądź nieodpłatnie. Przedsiębiorca ma prawo darować całość lub część firmy członkowi rodziny.

Zorganizowana część przedsiębiorstwa

Przedsiębiorca może również zdecydować o przekazaniu zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zorganizowana część przedsiębiorstwa to organizacyjnie oraz finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, przeznaczonych do realizacji określonych zadań o charakterze gospodarczym. Jak wskazuje Wyrok Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 19 maja 2016 r. „Zorganizowaną część przedsiębiorstwa tworzą więc składniki, będące we wzajemnych relacjach, takich by można było mówić o nich, jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego.”

Sukcesja w firmie a przekazanie firmy dzieciom

Wiele osób decyduje się zaangażować dzieci w działalność firmy z myślą przekazania jej w przyszłości. Temat sukcesji w firmie rodzinnej jest teraz dosyć popularny. Prowadząc firmę warto zgłębić temat sukcesji i zastanowić się w jaki sposób przygotować się i przeprowadzić proces dziedziczenia firmy rodzinnej.

Zgłębiając temat sukcesji należy zrozumieć czym jest sukcesja w firmie rodzinnej. Powszechnie sukcesja kojarzy się z przygotowaniem firmy na przekazanie jej po śmierci przedsiębiorcy. Według definicji sukcesja to : przekazanie kontroli nad firmą kolejnemu pokoleniu, z zachowaniem własności firmy w rodzinie.

Nie można jednak zawężać definicji sukcesji, ponieważ pojęcie sukcesji w przedsiębiorstwie rodzinnym jest szersze niż mogłoby się wydawać.

Można wymienić dwie możliwości sukcesji w firmie:

1. stopniowe wprowadzanie dzieci do biznesu, a w konsekwencji przekazać dzieciom firmę rodzinną w przyszłości,
2. funkcjonowanie rodzinnego biznesu z zewnętrznym menedżerem.

Warto pamiętać, że przekazanie firmy dzieciom może nastąpić w przypadku przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, jak również przedsiębiorcy prowadzącego działalność w formie spółki cywilnej (wiąże tu nas umowa spółki cywilnej, spółki osobowej czy kapitałowej.

Darowizna firmy na dzieci

Najczęściej najkorzystniejszym podatkowo rozwiązaniem będzie darowizna przedsiębiorstwa.

Umowa darowizny stanowi czynność która podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W takim przypadku obowiązek podatkowy spoczywa na osobie obdarowanej. Jednakże w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn określono całkowite zwolnienie od podatku w przypadku darowizn dokonywanych pomiędzy członkami najbliższej rodziny. W celu skorzystania z tego zwolnienia należy pamiętać o dopełnieniu obowiązku zgłoszenia nabycia przedsiębiorstwa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. W takim przypadku darowizna będzie całkowicie zwolniona od podatku.

Przekazanie przedsiębiorstwa członkowi rodziny a darowizna

Najbardziej korzystnym rozwiązaniem pod kątem podatkowym w przypadku przekazania firmy dzieciom lub współmałżonkowi jest darowizna całego przedsiębiorstwa. Czyli przekazanie firmy w formie darowizny. Czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ale wymaga zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Przekazanie majątku firmowego darowizną powinno być udokumentowane pisemną umową, której forma zależy od składników majątku wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Umowa powinna być podpisana przez strony i poświadczona notarialnie. Należy  staranne przygotować zmiany w ramach umowy spółki. W przypadku, kiedy składnikiem firmy jest nieruchomość, to umowa musi przyjąć formę aktu notarialnego. Dodatkowo wymagane jest sporządzenie protokołu przekazania określonych składników majątku.

W ramach darowizny przedsiębiorstwa, obdarowany przejmuje również długi i ciężary lub zobowiązania darczyńcy. Składniki te podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Dziedziczenie oraz sukcesja w firmie jednoosobowej

Dziedziczenie jednoosobowej działalności jest niemożliwe, jednak przedsiębiorca może zapewnić kontynuację firmy poprzez wyznaczenie zarządu sukcesyjnego, który będzie kontynuował działalność przedsiębiorstwa do momentu uregulowania wszystkich formalności przez spadkobierców.

Spółka cywilna – sprzedaż lub darowizna majątku

Spółki cywilnej nie można sprzedać czy przekazać w formie darowizny. W spółce cywilnej wiąże nas umowa spółki cywilnej, bo jest to tylko umowa między wspólnikami, która w bardzo uproszczony sposób reguluje relacje między nimi, opierające się na wspólnym prowadzeniu przez nich działalności gospodarczej. Umowa spółki cywilnej nie dopuszcza darowizny. Dopuszczalne jest jednak zbycie, za zgodą wszystkich wspólników, zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

W tym zakresie obowiązują takie zasady jak przy jednoosobowej działalności gospodarczej. To znaczy, że nabywca solidarnie ze wspólnikiem odpowiada za długi powstałe przed zbyciem, nie staje się automatycznie podmiotem uprawnień wynikających z koncesji, licencji, zezwoleń ani stroną zawartych wcześniej umów handlowych.

Spółka cywilna nie stanowi odrębnego bytu prawnego od jej wspólników – jest to umowa między wspólnikami, którzy prowadząc działalność gospodarczą, zdecydowali się dążyć do wspólnego celu gospodarczego określonego w umowie.

Przekazania majątku firmowego w ramach darowizny, należy dokonać na podstawie odpowiedniej umowy spółki , której forma uzależniona jest od składników majątku wchodzących w skład przedsiębiorstwa. W spółce cywilnej wspólnicy, którzy zawiązali umowę spółki, powinni prowadzić jej sprawy oraz decydować o zmianie umowy lub rozwiązaniu spółki. Jednak w Kodeksie cywilnym, na podstawie którego działają spółki cywilne, dopuszcza się kilka sytuacji, w których dochodzi do zmiany składu wspólników spółki cywilnej. M.in. dzieje się tak właśnie w momencie przyjęcia nowego wspólnika bądź np. dziedziczenia.

Spółka cywilna w rozumieniu art. 860 kodeksu cywilnego stanowi stosunek obligacyjny oparty na umowie tj.umowa spółki cywilnej, w której wspólnicy zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, przez działanie w sposób oznaczony, a w szczególności przez wniesienie wkładów. W czasie trwania spółki cywilnej, w czasie trwania umowy spółki cywilnej, jej majątek jest odrębny od majątku osobistego każdego ze wspólników i ma charakter współwłasności łącznej. Majątek ten stanowią rzeczy objęte umową – jest to umowa spółki cywilnej lub nabyte na rzecz spółki w późniejszym okresie. Każdy wspólnik jest zatem współwłaścicielem majątku jako całości, jak też każdej rzeczy i praw tworzących tę całość. Współwłasność łączna oznacza niepodzielność majątku i tego konsekwencją jest jego nienaruszalność. Oznacza to że nie można rozporządzać ani udziałem ani majątkiem w drodze darowizny.

Dostosowanie umowy spółki

Ważnym elementem zmian jest odpowiednie zmodyfikowanie umowy spółki i dostosowanie jej zapisów do planowanej sytuacji w spółce, niezależnie czy planujesz przekazać firmę dzieciom czy wprowadzić do spółki zewnętrznego menedżera, należy zadbać o umowy spółki.

Umowa spółki przede wszystkim powinna regulować zasady dziedziczenia ogółu praw i obowiązków, udziałów czy akcji. Należy to zawrzeć do umowy spółki. W przypadku spółek osobowych, kluczowy jest zapis zapewniający kontynuację działalności spółki pomimo śmierci wspólnika. W przeciwnym wypadku, co do zasady spółka ulegnie rozwiązaniu.

Następnym elementem, który należy wprowadzić do umowy spółki, jest wskazanie czy w miejsce wspólnika wejdzie jeden czy też kilku spadkobierców. Jeżeli zostanie powołanych kilku spadkobierców w miejsce jednego wspólnika, warto zastanowić się na uregulowaniem kwestii wyboru przedstawiciela spadkobierców, który będzie ich reprezentował.

Warto także uregulować w umowie zasady podejmowania najważniejszych decyzji w spółce, ustalenie odpowiednich większości głosów oraz kworum, jakie powinno obowiązywać m.in. przy zmianie umowy spółki.

Inne sposoby na zmianę właściciela w firmie

Firma która jest prowadzona w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej może być przekazana również w inny sposób nowemu właścicielowi:

• Członkowie rodziny mogą przejąć przedsiębiorstwo również przez sprzedaż przedsiębiorstwa
• sprzedaż bądź darowiznę poszczególnych składników majątku przedsiębiorstwa
• aport przedsiębiorstwa bądź jego zorganizowanej części do spółki prawa handlowego oraz przeniesienie własności udziałów, akcji lub ogółu praw oraz obowiązków na osoby trzecie
• przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę z o.o. i przeniesienie udziałów w spółce na osoby trzecie.

Przekazanie przedsiębiorstwa a formalności

Formalne przekazanie przedsiębiorstwa należy udokumentować protokołem przekazania będącym załącznikiem do umowy darowizny. Protokół taki zawiera specyfikację poszczególnych składników majątku tego przedsiębiorstwa w ujęciu ilościowym oraz wartościowym, m.in. towarów handlowych , wyposażenia, środków trwałych.

Podsumowując, darowizna przedsiębiorstwa jest bardzo korzystnym rozwiązaniem, ponieważ nie podlega podatkowi VAT oraz nie podlega pod podatek dochodowy, a dzięki zwolnieniu całkowitemu możliwe jest również uniknięcie zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Zapraszamy do zapoznania się również z naszymi poprzednimi wpisami:

Odwołanie wykonanej darowizny – kliknij by przeczytać

Spółka z o.o. a odpowiedzialność- kliknij by przeczytać

Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą ? – kliknij by przeczytać

Jak przekształcić jednoosobową działalność gospodarczą– kliknij by przeczytać

Dlaczego warto założyć spółkę z o.o.? – kliknij by przeczytać

Zbycie praw i obowiązków wspólnika w spółce komandytowej – kliknij by przeczytać

Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa.

Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się. Kliknij .