Odwołanie członka zarządu a umowa o pracę

Kodeks Spółek Handlowych w art. 203 § 1 przewiduje, że „członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu”. Umowa spółki może zawierać inne postanowienia, w szczególności ograniczać prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów.

Powołanie do zarządu oznacza powstanie między jego członkiem a spółką tzw. stosunku korporacyjnego (organizacyjnego). Na jego podstawie dana osoba zyskuje status prawny członka zarządu w danej spółce.

Od tego stosunku należy jednak odróżnić stosunek prawny, na podstawie którego osoba ta będzie wykonywać funkcję członka zarządu, a ściślej prawa i obowiązki mu przypisane. Stosunkiem tym najczęściej jest umowa cywilnoprawna (umowa o zarządzanie, kontrakt menedżerski itp.), która usystematyzuje relacje członek zarządu – spółka regulując takie zagadnienia, jak choćby wynagrodzenie z tytułu pełnionej funkcji. W praktyce często zdarza się, że taki stosunek wynika też z umowy o pracę, aczkolwiek jej występowanie w takiej akurat relacji może wywołać zastrzeżenia, jeśli zważyć choćby na problem podporządkowania pracowniczego.

Odwołanie z zarządu bez wątpienia przerywa stosunek organizacyjny. Byt “innego stosunku” takiego jak np. stosunek prawny zależy z kolei od jego treści. Wygaśnięcie mandatu członka zarządu nie powoduje bezpośrednio i automatycznie wygaśnięcia umowy o pracę zawartej na czas określony i nieokreślony. Tak więc zasadniczo odwołanie członka zarządu z pełnionej funkcji nie wywołuje bezpośrednich skutków wobec stosunku pracy (zob. wyrok SA w Gdańsku z 29.7.1991 r., III APr 79/91, OSP Nr 3/1992, poz. 59), dlatego konieczne jest jego rozwiązanie, jeśli jest to zgodne z wolą stron, na zasadach przewidzianych w Kodeksie pracy.

W praktyce więc zdarza się, że stosunek prawny pomiędzy spółką a członkiem zarządu pomimo rozwiązania stosunku korporacyjnego trwa dalej i jego rozwiązanie wymaga dodatkowych czynności, np. wypowiedzenia, gdy np. została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony.

Strony mogą w umowie o pracę na czas określony z członkiem zarządu spółki kapitałowej uzależnić jej wcześniejsze rozwiązanie, za wypowiedzeniem, jak też bez wypowiedzenia, od równoczesnego odwołania z funkcji członka zarządu (zob. wyrok SN z 1.7.1998 r., I PKN 63/98, OSNP Nr 14/1999, poz. 462). Jednakże zamieszczenie takiego zastrzeżenia w umowie nie jest konieczne, ponieważ samo już odwołanie ze stanowiska członka zarządu spółki z reguły stanowi przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi zatrudnionemu w takim charakterze (zob. wyrok SN z 16.1.2000 r., I PKN 479/99, OSNP Nr 11/2001, poz. 377; wyrok SN z 25.11.1997 r., I PKN 388/97, OSNP Nr 18/1998, poz. 540).

Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 17.8.2006 r., (III PK 53/06, LexPolonica nr 1571618 (OSNP 2007, nr 17-18, poz. 245), odwołanemu członkowi zarządu spółki kapitałowej, zatrudnionemu na tym stanowisku na podstawie umowy o pracę, którą rozwiązano sprzecznie z prawem, nie przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy. Jeżeli podlegał on szczególnej ochronie, to ma prawo do odszkodowania w wysokości równej wynagrodzeniu za czas pozostawania bez pracy w razie przywrócenia do pracy, lecz nie niższego niż określone w art. 471 k.p. (art. 203 § 1 k.s.h., art. 45 § 1 i art. 47 k.p.). Dotychczasową praktykę orzeczniczą w tym zakresie zmieniła uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 16.5.2012 r. (III PZP 3/12), dopuszczając możliwość przywrócenia do pracy odwołanego członka zarządu. Brak jest jednak uzasadnienia tej uchwały stąd nie jest możliwa jest szersza analiza. Wskazać należy jedynie, że przywrócenie to pracy nie oznacza przywrócenia byłego członka zarządu na pełnioną przez niego uprzednio funkcję. Przywrócenie do pracy odwołanego członka zarządu oznacza sankcjonowanie, a właściwie kreowanie stosunku prawnego jedynie w aspekcie formalnej więzi łączącej pracodawcę z pracownikiem, bez faktycznej możliwości realizacji obowiązków ze strony pracownika. Przez co pracownik nie zostanie przywrócony na stanowisko członka zarządu, ale będzie mógł wykonywać swoją pracę nie związaną ze sprawowaniem mandatu.

Tak też wskazywał SN w wyroku z dnia 23.1.2004 r. (I PK 213/03) stwierdzając, że gdy rada nadzorcza spółki odwoła z funkcji prezesa (członka zarządu), to organem właściwym do późniejszego wypowiedzenia mu umowy o pracę jest zarząd spółki.

Dopuszczalne jest zawarcie w jednej uchwale postanowienia dotyczącego odwołania prezesa z pełnionej funkcji oraz oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę.

Należy jednak pamiętać o właściwej reprezentacji przy wypowiadaniu umowy o pracę, gdyż wadliwa reprezentacja może wpłynąć na wygranie przez powoda – byłego członka zarządu procesu w sądzie pracy.

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa.

Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.

Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.