Środki na rachunku bankowym – śmierć osoby bliskiej

W przypadku śmierci osoby bliskiej pojawia się praktyczna kwestia związana z koniecznością uregulowania zagadnień związanych ze śmiercią osoby bliskiej. Niekiedy pojawia się również konieczność zabezpieczenia zgromadzonych na koncie bankowym środków pieniężnych.

Przepisy powszechnie obowiązującego prawa stanowią, że środki zgromadzone na rachunku bankowym zmarłego podlegają zasadom dziedziczenia, chyba że właściciel rachunku bankowego pozostawił tzw. dyspozycję wkładem na wypadek swojej śmierci, zwaną potocznie „zapisem bankowym”. Dyspozycja ta zobowiązuje bank do wypłacenia osobie wskazanej w dyspozycji pieniędzy z rachunku lub określonej ich części. Beneficjentem takiej dyspozycji nie może być dowolnie wybrana osoba. Może nim być osoba bliska dla właściciela rachunku, tj. rodzice, małżonek, dzieci oraz rodzeństwo. Kwota przekazywanej w w/w dyspozycji kwoty nie może przekroczyć dwudziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.

Środki pieniężne przekazane zapisem bankowym nie wchodzą więc do spadku po zmarłym i zasadniczo pozostają poza zasięgiem spadkobierców, innych niż obdarowani w ten sposób. Co się zaś tyczy pozostałych środków, innych niż te objęte zapisem bankowym – sprawa pozostaje otwarta. Uprawnionymi do nich będą osoby, które dziedziczą po spadkodawcy, przy czym nie ma tu znaczenia czy dziedziczenia odbywa się na podstawie przepisów ustawowych, czy też w drodze testamentu. W związku z powyższym, aby uzyskać dostęp do zgromadzonych na koncie wartości konieczne będzie wylegitymowanie się odpisem prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub wypisem zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, sporządzonego przez notariusza. Oba te dokumenty stanowią dowód na to, że dana osoba jest spadkobiercą oraz określają jaka część spadku (a co za tym idzie jaka część pieniędzy z rachunku) jej przysługuje.

Poza postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku i aktem poświadczenia dziedziczenia żaden inny dokument nie uprawnia do pobrania środków z konta zmarłego. Od powyższej zasady istnieje wyjątek na mocy, którego zgodnie z odpowiednimi zapisami prawa bankowego, bank jest zobowiązany do wypłacenia kwoty odpowiadającej kosztom pogrzebu osobie, która przedstawi dowody poniesionych na ten cel kosztów. Wypłacana kwota nie może jednak przekroczyć kosztów urządzenia pogrzebu „zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku”.

W praktyce często zdarzają się też sytuacje, gdy jeszcze za życia posiadacz rachunku upoważnił kogoś do niego, a osoba ta po jego śmierci wypłaca pieniądze, ukrywa je i tym samym uszczupla wartość schedy spadkowej. Aby zabezpieczyć spadek przed tego typu bezprawnymi i moralnie nagannymi działaniami oraz aby uchronić go przed stratami spowodowanymi brakiem nadzoru nad przeprowadzanymi tam operacjami finansowymi różnego rodzaju, można skorzystać z instytucji zabezpieczenia spadku.

niniejsza informacja w żadnym wypadku nie stanowi i nie może stanowić porady prawnej, ani wiążącej informacji. Stan prawny na dzień 25.04.2020 r.