Czynności lekarskie na polecenie władz

Jak wspominaliśmy w poprzednich artykułach serii MEDICAL & BEAUTY LAW, podstawą podjęcia czynności lekarskich przez lekarza jest zgoda osoby,  w stosunku do której czynność ma być wykonana, bądź zgoda zastępcza. Jednakże wymóg ten podlega ograniczeniu w przypadku czynności lekarskich, wobec określonych osób i na polecenie władz, przewidzianych przez prawo. Jakie więc to czynności?

1. Czynności, które mają na celu ustalenie i zabezpieczenie określonych dowodów w prowadzonym postępowaniu (głównie chodzi tu o postępowanie karne)
2. Czynności podejmowane w ramach procedur epidemiologicznych

W pierwszym przypadku istotne są tu przepisy, które stanowią, że:

-  Oskarżony jest obowiązany poddać się badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym (…) , z wyjątkiem chirurgicznych pod warunkiem, że są dokonywane przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia (…) i nie zagrażają życiu oskarżonego, a przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne, w szczególności oskarżony jest obowiązany poddać się pobraniu krwi, włosów  i wydzielin z organizmu;

Szczegółowe warunki i sposobu dokonywania takich badań reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Istotną materią tego rozporządzenia jest to , że:

• W przypadku niecierpiącym zwłoki badanie przeprowadza się na ustne polecenie funkcjonariusza organu prowadzącego postępowanie, po okazaniu legitymacji służbowej; takie badanie przeprowadza  lekarz będący specjalistą w dziedzinie medycyny ze względu na zakres badania. Kolejną podstawą prawną do powyższych uregulowań jest ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałanie alkoholizmowi:
• jeśli zachodzi podejrzenie, że przestępstwo lub wykrocznie zostało popełnione po spożyciu alkoholu, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie. W szczególności zabiegowi pobrania krwi.  Zabiegu pobrania krwi dokonuje pracownik służby zdrowia. Co istotne, powyższe czynności mogą być dokonane  z zastosowaniem przymusu bezpośredniego wobec ich adresata. Jednak przymus ten stosować może nie lekarz, a asysta uczestnicząca przy takim zabiegu.

Z drugiej strony, co zaznaczyliśmy na wstępie, na mocy ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych określone w niej osoby mogą zostać zobowiązane przez stosowny organ sanitarny do poddania się badaniom mającym na celu wykrycie choroby zakaźnej, a także stosownej kwarantannie. Obywatele na żądanie władz mają obowiązek poddania się jednorazowym lub okresowym badaniom lekarskim, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, które precyzuje jakie grupy ludności objęte są tym obowiązkiem m.in.  kobiety ciężarne, osoby do których podjęto podejrzenie, że są chore wenerycznie.