Zatarcie skazania – szerzej

Skazanie sprawcy za przestępstwo, poza oczywistymi konsekwencjami wiążącymi się z wymierzeniem sprawcy kary (np. kary pozbawienia wolności, ograniczenia wolności, grzywny), niesie ze sobą również ten skutek, że informacja o skazaniu danej osoby, tj. informacja o wymierzonej karze oraz informacja o czynie za jakim osoba została skazana, zostają ujawnione w Krajowym Rejestrze Karnym.

Instytucja zatarcia skazania została uregulowana w przeważającym stopniu w rozdziale XII kodeksu (dalej jako „k.k.”), zatytułowanym „zatarcie skazania”. Zgodnie z brzmieniem art. 106 k.k. z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych.

Zatarcie skazania sprawia więc, że sprawca określonego czynu zabronionego po upływie określonego czasu, zaczyna funkcjonować w społeczeństwie jako osoba niekarana i nikt nie ma prawa twierdzić inaczej. Zatarcie skazania sprawia, że usuwa się dane z Krajowego Rejestru Sądowego informujące o skazaniu danej osoby. Z uwagi na okoliczność, że w wielu wypadkach, najczęściej w sprawach dotyczących zatrudnienia, wymaga się od osoby przedstawienia zaświadczenia o niekaralności, warto więc wiedzieć, kiedy skazanie ulega zatarciu. Warto również wiedzieć kiedy możemy uzyskać zaświadczenie o niekaralności.

Przesłanki zatarcia skazania zostały zawarte w art. 107 k.k. Zgodnie z tym przepisem w razie skazania na karę pozbawienia wolności wymienioną (która może zostać orzeczona na okres od 1 miesiąca do lat 15) lub karę 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Jeżeli jednak wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat wówczas na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego. Powyższe prowadzi więc do wniosku, że skazany może starać się po upływie 5 lat o zatarcie skazania. W celu zatarcia skazania, skazany powinien złożyć stosowny wniosek.

W razie skazania na karę dożywotniego pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Z uwagi na okoliczność, iż kara dożywotniego pozbawienia wolności jest wykonywana tak długo, jak długo żyje skazany, a zatarcie skazania co do zasady następuje po wykonaniu kary, jest ono możliwe jedynie w wypadku uznania tej kary za wykonaną lub gdy zostanie ona darowana na podstawie amnestii lub aktu łaski Prezydenta RP albo nastąpi przedawnienie jej wykonania, co ma miejsce po upływie 30 lat od daty uprawomocnienia się wyroku skazującego na tę karę (art. 103 § 1 pkt 1 KK). Zatarcie skazania następuje z mocy prawa, a więc obligatoryjnie, z upływem 10 lat od daty uznania jej za wykonaną lub daty darowania albo przedawnienia wykonania tej kary.

Karę dożywotniego pozbawienia wolności uznaje się za wykonaną po upływie okresu warunkowego przedterminowego zwolnienia, które zgodnie z art. 78 § 3 k.k. może nastąpić po odbyciu 25 lat pozbawienia wolności. Okres próby wynosi w takim przypadku 10 lat (art. 80 k.k.), a jeżeli w tym czasie i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę tę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia (art. 82 k.k.) i od tej daty biegnie okres niezbędny do zatarcia skazania. Jak wskazano wyżej, przyjmuje się, że jest to data prawomocności postanowienia o warunkowym przedterminowym zwolnieniu.

Zatarcie skazania znajduje również zastosowanie do kary ograniczenia wolności. I tak w razie skazania na karę ograniczenia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.

Ponadto w razie skazania na grzywnę zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.

Zatarcie skazania następuje również w razie odstąpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.

Instytucja zatarcia skazania odnosi się również do orzeczonych środków karnych. Zgodnie z art. 107 § 6 k.k.

„jeżeli orzeczono środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego”.

Ustawodawca przewidział również wyjątki kiedy zatarcie skazania nie nastąpi w ogóle. Zgodnie, z art. 106a k.k. nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15.

Istotną regulacją w zakresie instytucji zatarcia skazania jest art. 76 § 1 k.k. Przepis ten stanowi, że skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Brzmienie tego przepisu pozwala jednoznacznie stwierdzić, że zawieszenia wykonania kary w sposób istotny wpływa na zatarcie skazania.

Uzupełniająco należy wskazać, ze w przypadku gdy próba przebiegnie jednak negatywnie, dojdzie do wymierzenia orzeczonej kary, a zatem będziemy mieli do czynienia z powrotem z warunkami ogólnymi dot. biegu okresu zatarcia, określonymi wyżej.

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach – za darmo – prosto na twoją skrzynkę.

Blog Kancelarii Pasternak LEGAL ma charakter wyłącznie edukacyjny i zawiera treści jedynie o charakterze ogólnym, w których mogą zdarzyć się pominięcia jak i omyłki, a w szczególności dlatego, że artykuły na blogu są aktualne w dacie ich publikacji, zaś w późniejszym czasie mogą nie odzwierciedlać stanu zmieniających się przepisów prawa.

Kancelaria nie bierze odpowiedzialności za jakąkolwiek szkodę, która została wyrządzona w związku zastosowaniem lub niezastosowaniem się do przekazanej na blogu treści, albowiem treści zawarte na blogu nie mogą stanowić w szczególności porady czy informacji prawnej wydawanej indywidualnie przy uwzględnieniu konkretnego stanu faktycznego i prawnego.

Jeżeli zainteresowała Cię ta tematyka, zapraszamy do śledzenia naszego bloga oraz zapisu do Newslettera.

Jeśli chcesz uzyskać poradę prawną – skontaktuj się poprzez formularz, mail bądź telefonicznie.