Przestępstwo składania fałszywych zeznań

W polskim prawie karnym składanie fałszywych zeznań stanowi przestępstwo. Przedmiotem ochrony przepisu art. 233 k.k., jest szeroko rozumiane dobro wymiaru sprawiedliwości, w szczególności wartość, jaką jest zapewnienie wiarygodności ustaleń dokonywanych w postępowaniu sądowym lub innym postępowaniu przewidzianym w ustawie, a co za tym idzie, ochrona prawidłowości (trafności) wydawanych orzeczeń. Dobrem prawnym bezpośrednio naruszonym lub zagrożonym przez złożenie fałszywego zeznania jest zatem mające zapaść w tym postępowaniu orzeczenie, nie jest nim zaś dobro prawne uczestnika postępowania, w którym zeznanie zostało złożone, chyba że działanie to narusza również inny przepis, chroniący bezpośrednio dobro prawne tej osoby (np. cześć, godność osobistą, mienie). W tym pierwszym wypadku, do naruszenia lub zagrożenia dobra prawnego osoby, poprzez złożenie fałszywego zeznania, może dojść jednak dopiero wskutek orzeczenia sądu, a więc w sposób pośredni (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 1 kwietnia 2005 r. IV KK 42/05).

Warunkiem odpowiedzialności za złożenie fałszywego oświadczenia jest, by przepis ustawy, na podstawie której oświadczenie jest składane, przewidywał możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. Przestępstwa fałszywych zeznań można dopuścić się w postępowaniu sądowym albo też innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy. Należy pamiętać, iż sprawcą omawianego przestępstwa będzie zatem osoba wezwana w charakterze świadka. Ustawodawca w § 4 omawianego przepisu poszerza odpowiedzialność karną również na biegłego, rzeczoznawcę lub tłumacza, jeżeli przedstawią oni fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć jako dowód w postępowaniu sądowym lub innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy.

Czynność sprawcza przestępstwa określonego w art. 233 § 1 i 1a k.k. polega na zeznaniu nieprawdy lub zatajeniu prawdy.

Za przestępstwo składania fałszywych zeznań ustawodawca przewidział karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. W przypadku gdy sprawca czynu określonego w art. 233 § 1 k.k. zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie dotyczy okoliczności niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy lub jeżeli sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy. Ponadto nie podlega karze za czyn określony w § 1a, kto składa fałszywe zeznanie, nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania.

Najsurowszą odpowiedzialność karną ustawodawca przewidział w stosunku do biegłych, rzeczoznawców lub tłumaczy, którzy to przedstawiają fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu, w takim przypadku podlegają oni karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Źródło:

1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U.2020.1444),
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2005 r. IV KK 42/05.

Stan na dzień 16.03.2021r.

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach - za darmo - prosto na twoją skrzynkę.