Odpowiedzialność za długi spadkowe od 18.10.2015 r.

W dniu 17 kwietnia 2015 roku ogłoszono ustawę z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015, poz. 539) – dalej „ustawa nowelizująca”. Zgodnie z brzmieniem ustawy nowelizującej „Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza”
Najistotniejsza zmianą wprowadzoną przez ustawa nowelizująca wprowadza jest zmiana w zakresie odpowiedzialności za długi spadkowe.

Obecnie z przepisów kodeksu cywilnego wynika, że:
„Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza”.

Ustawa nowelizująca, która wejdzie w życie w dniu 18 października 2015 roku modyfikuje zakres odpowiedzialności za długi spadkowe opisany w art., 1015 k.c. w taki sposób, że:

„Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określony m w § 1 (sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania) jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza”.

Nowelizacja jest istotna z punktu widzenia spadkobiercy albowiem przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza odpowiedzialność całym majątkiem spadkobiercy do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Tak więc wartość stanu czynnego spadku ustalona w spisie inwentarza stanowi matematyczną granicę odpowiedzialności, wyłączającą dalej idącą odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe. Przedmiotowe ograniczenie skutkuje więc ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe.

Przykładowo więc, jeżeli np. wartość stanu czynnego spadku wynosi 500, a dług jest równy kwocie 1000, to wierzyciel będzie mógł domagać się zapłaty jedynie 500.

Jednocześnie należy pamiętać, że przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie wpływa na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy, który stał się właścicielem rzeczy ruchomej objętej zastawem. Analogicznie w przypadku dziedziczeniu nieruchomości, na której ustanowiono hipotekę, w takim przypadku wierzyciel hipoteczny może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką, bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego.
Nowela zmienia również treść art. 1031 § 2, który wprowadza podział na wykaz inwentarza oraz spis inwentarza.

Zgodnie z art. 1031 § 2 k.c. „w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi".

Wprowadza się również przepisy regulujące instytucję wykazu inwentarza, który może zostać może zostać złożony przez spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu przed notariuszem lub sądem. Wykaz inwentarza będzie sporządzany przez w/w podmiot a nie przez komornika, co może nieść ze sobą znaczne oszczędności dla w/w osób.

Uzasadnieniem dla wprowadzenia powyższych zmian była potrzeba ochrony obywateli przed niekorzystnymi skutkami braku złożenia oświadczenia w przedmiocie przyjęcia bądź odrzucenia spadku.

niniejsza informacja w żadnym wypadku nie stanowi i nie może stanowić porady prawnej, ani wiążącej informacji.