LEKKOMYŚLNOŚĆ I NIEDBALSTWO – na czym polega różnica?

Art. 9 Kodeksu Karnego wprowadza stronę podmiotową czynu – umyślność i nieumyślność. Dziś skupimy się na nieumyślności.

Zanim jednak przejdziemy do pojęcia nieumyślności czynu, odpowiedzmy na pytanie czym jest czyn?

Czyn to działanie lub zaniechanie. Może on zostać popełniony świadomie lub nieświadomie. Z kolei art. 115 par. 1 KK wyjaśnia pojęcie czynu zabronionego:

„Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.”

Wspomniany już art. 9 KK w drugim paragrafie przedstawia nieumyślną stronę czynu.

„Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.”

Zachodzi tutaj swego rodzaju podział na lekkomyślność i niedbalstwo. Na czym ten podział polega?

Jak wskazuje art. 9 § 2 KK – sprawca czynu zabronionego popełnia go mimo, że nie ma takiego zamiaru. Gdyby istniał zamiar, wtedy mówilibyśmy o umyślności popełnienia tego czynu. Sprawca zatem popełnił dany czyn zabroniony, ponieważ nie zachował należytej ostrożności, która w danych okolicznościach była od niego wymagana.

„Przewidywał albo mógł przewidzieć?”  - co to oznacza i dlaczego to sformułowanie jest tak istotne w tym przepisie?

Tak jak wyżej wyjaśniliśmy – sprawca nie miał zamiaru popełniać danego czynu zabronionego ale przewidywał, że zachowując się w sposób nieostrożny – lekkomyślnie – może do tego dojść. Pomimo, że przewidywał taką możliwość to liczył na to, że jednak uda mu się uniknąć popełnienia czynu zabronionego. Na tym właśnie polega lekkomyślność – jest to tzw. nieumyślność świadoma.

Z kolei stwierdzenie „mógł przewidzieć” wskazuje na niedbalstwo. Sprawca nie przewidywał możliwości popełnienia czynu zabronionego przez swoje nieostrożne zachowanie – a więc nie mógł liczyć na jego uniknięcie - natomiast nie zmienia to faktu, że przewidzieć taką możliwość mógł.

Dlatego stwierdzenie „Przewidywał albo mógł przewidzieć?”  w art. 9 § 2 KK , jest tak istotne, ponieważ tak jak widać – ono w zasadzie wprowadza podział na lekkomyślność i niedbalstwo.

ŹRÓDŁA:

1.     Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1444)

2.     Gardocki. L, Prawo karne wydanie 21, Warszawa 2019.

Subskrybuj Newsletter i bądź na bieżąco

Zapisz się, do naszego Newslettera. Raz w tygodniu informacje prawne lub informacje o najnowszych publikacjach - za darmo - prosto na twoją skrzynkę.